ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Πλατεία Αγίου Πέτρου

Τετάρτη, 3 Μαΐου 2023

 Κατήχηση. Το ταξίδι στην Ουγγαρία

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Πριν από τρεις μέρες επέστρεψα από το ταξίδι στην Ουγγαρία. Θέλω να ευχαριστήσω όλους όσοι προετοίμασαν και συνόδευσαν αυτή την επίσκεψη με τις προσευχές τους, και να ανανεώσω την ευγνωμοσύνη μου προς τις Αρχές, την τοπική Εκκλησία και τον Ουγγρικό λαό, έναν θαρραλέο λαό πλούσιο σε μνήμη. Κατά τη διάρκεια της παραμονής μου στη Βουδαπέστη μπόρεσα να νιώσω τη θέρμη όλων των Ούγγρων. Σήμερα θα ήθελα να σας μιλήσω για αυτήν την επίσκεψη μέσα από δύο εικόνες: τις ρίζες και τις γέφυρες.

Οι ρίζες. Πήγα ως προσκυνητής σε έναν λαό του οποίου η ιστορία –όπως είπε ο Άγιος Ιωάννης Παύλος Β΄– σημαδεύτηκε από «πολλούς αγίους και ήρωες, περιτριγυρισμένους από πλήθη ταπεινών και εργατικών ανθρώπων» (Λόγος κατά την τελετή υποδοχής, Βουδαπέστη, 6 Σεπτεμβρίου 1996). Είναι όντως αλήθεια: Είδα τόσους πολλούς απλούς και εργατικούς ανθρώπους να κρατούν περήφανα τον σύνδεσμο με τις ρίζες τους. Και ανάμεσα σε αυτές τις ρίζες, όπως έδειξαν οι μαρτυρίες στις συναντήσεις με την τοπική Εκκλησία και με τους νέους, είναι προπάντων οι άγιοι: άγιοι που έδωσαν τη ζωή τους για τον λαό, άγιοι που μαρτύρησαν το Ευαγγέλιο της αγάπης, άγιοι που υπήρξαν φως σε στιγμές σκότους, πολλοί άγιοι του παρελθόντος που σήμερα μας προτρέπουν να ξεπεράσουμε τον κίνδυνο της ηττοπάθειας και του φόβου για το αύριο, ενθυμούμενοι ότι ο Χριστός είναι το μέλλον μας. Μας το θυμίζουν αυτό οι άγιοι.

Ωστόσο, οι στέρεες χριστιανικές ρίζες του ουγγρικού λαού δοκιμάστηκαν. Η πίστη τους, όπως λέει ο λόγος του Θεού, δοκιμάστηκε δια του πυρός. Κατά τη διάρκεια του αθεϊστικού διωγμού του 20ού αιώνα, πράγματι, οι Χριστιανοί δέχθηκαν βίαιες επιθέσεις, με επισκόπους, ιερείς, μοναχούς και λαϊκούς να δολοφονούνται ή να στερούνται την ελευθερία τους. Αλλά ενώ γίνονταν προσπάθειες να κοπεί το δέντρο της πίστης, οι ρίζες παρέμειναν ανέπαφες: μια κρυμμένη Εκκλησία παρέμεινε ακλόνητη, με τόσους πολλούς κρυφά χειροτονημένους κληρικούς, οι οποίοι μαρτυρούσαν το Ευαγγέλιο δουλεύοντας στα εργοστάσια, ενώ οι γιαγιάδες μετέδιδαν την πίστη στα κρυφά. Στην Ουγγαρία, πριν την κομμουνιστική καταπίεση είχε προηγηθεί η ναζιστική, με την τραγική εξόντωση ενός μεγάλου εβραϊκού πληθυσμού. Αλλά σε αυτή τη φρικτή γενοκτονία, πολλοί ξεχώρισαν για την αντίστασή τους και για την ικανότητά τους να προστατεύουν τα θύματα, και αυτό ήταν δυνατό επειδή οι ρίζες της συμβίωσης ήταν σταθερές. Έτσι ο κοινός δεσμός πίστεως και λαού βοήθησε στην επιστροφή της ελευθερίας.

Αλλά και σήμερα, όπως φάνηκε από τις συναντήσεις με τους νέους και με τους ανθρώπους του πολιτισμού, η ελευθερία απειλείται. Πώς; Πρωτίστως με τα λευκά γάντια, από έναν καταναλωτισμό που αναισθητοποιεί, όπου κάποιος ικανοποιείται με λίγη υλική ευημερία και, ξεχνώντας το παρελθόν, «επιπλέει» σε ένα παρόν φτιαγμένο σε ατομική κλίμακα. Όταν όμως το μόνο που έχει σημασία είναι να σκέφτεσαι τον εαυτό σου και να κάνεις αυτό που σου αρέσει, οι ρίζες ασφυκτιούν. Είναι ένα πρόβλημα που αφορά ολόκληρη την Ευρώπη, όπου το να αφοσιώνεσαι στους άλλους, το να νιώθεις κοινότητα, η ομορφιά του να ονειρεύεσαι από κοινού και να δημιουργείς μεγάλες οικογένειες βρίσκεται σε κρίση. Ας αναλογιστούμε λοιπόν τη σημασία της φύλαξης των ριζών, διότι, μόνο όταν οι ρίζες πηγαίνουν σε βαθος, τα κλαδιά θα μεγαλώσουν προς τα πάνω και θα παράγουν καρπούς. Ας αναρωτηθούμε: ποιες είναι οι πιο σημαντικές ρίζες της ζωής μου; Τις θυμάμαι; Τις φροντίζω;

Μετά τις ρίζες, αυτή είναι η δεύτερη εικόνα: οι γέφυρες. Η Βουδαπέστη, η οποία γεννήθηκε πριν από 150 χρόνια από την ένωση τριών πόλεων, φημίζεται για τις γέφυρες που τη διασχίζουν και ενώνουν τα μέρη της. Αυτό υπενθύμισα ειδικά στις συναντήσεις μου με τις Αρχές, τη σημασία δηλαδή της οικοδόμησης γεφυρών ειρήνης μεταξύ διαφορετικών λαών. Αυτή είναι, ειδικότερα, η κλήση της Ευρώπης, η οποία, ως «γέφυρα ειρήνης», καλείται να συμπεριλαμβάνει τις διαφορές και να υποδέχεται όποιον της χτυπά τις πόρτες. Υπό αυτή την έννοια, είναι ωραία η ανθρωπιστική γέφυρα που δημιουργήθηκε για τόσους πολλούς πρόσφυγες από τη γειτονική Ουκρανία, τους οποίους μπόρεσα να συναντήσω, θαυμάζοντας επίσης το μεγάλο δίκτυο φιλανθρωπίας της Ουγγρικής Εκκλησίας.

Η χώρα είναι επίσης πολύ απασχολημένη με το να χτίζει «γέφυρες για το αύριο»: δίνει μεγάλη προσοχή στην οικολογική φροντίδα και σε ένα βιώσιμο μέλλον, και εργάζεται για να χτίσει γέφυρες μεταξύ των γενεών, μεταξύ ηλικιωμένων και νέων, που αποτελεί αδιαμφισβήτητη πρόκληση σήμερα για όλους. Υπάρχουν επιπλέον γέφυρες τις οποίες, όπως προέκυψε στην ειδική συνάντηση, η Εκκλησία καλείται να επεκτείνει προς τον σημερινό άνθρωπο, διότι η διακήρυξη του Χριστού δεν μπορεί να συνίσταται μόνο στην επανάληψη του παρελθόντος, αλλά χρειάζεται συνεχώς να επικαιροποιείται, ώστε να βοηθά τους άνδρες και γυναίκες της εποχής μας να ξαναβρούν τον Ιησού. Και, τέλος, ενθυμούμενος με ευγνωμοσύνη τις ωραιότατες λατρευτικές στιγμές, την προσευχή με την Ελληνόρρυθμη κοινότητα και την πανηγυρική Θεία Λειτουργία, σκέφτομαι την ωραιότητα της οικοδόμησης γεφυρών μεταξύ των πιστών: την Κυριακή ήταν παρόντες εκεί Χριστιανοί διαφόρων Λειτουργικων Τυπικών και χωρών, και διαφόρων ομολογιών, που στην Ουγγαρία συνεργάζονται όμορφα, χτίζοντας γέφυρες. Ας αναρωτηθούμε: εγώ, στην οικογένειά μου, στην ενορία μου, στην κοινότητά μου, στη χώρα μου, είμαι οικοδόμος γεφυρών, αρμονίας, ενότητας;

Σε αυτήν την επίσκεψη, εντυπωσιάστηκα από τη σπουδαιότητα της μουσικής, η οποία είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της ουγγρικής κουλτούρας. Υπήρχε μουσική παντού: εκκλησιαστικό όργανο, πιάνο, βιολί, πολλά μουσικά όργανα και πολλά θρησκευτικά άσματα.

Τέλος, θα ήθελα να υπογραμμίσω, στην αρχή του μήνα Μαΐου, ότι οι Ούγγροι έχουν μεγάλη ευλάβεια στη Αγία Θεοτόκο. Ο πρώτος βασιλιάς τους, ο Άγιος Στέφανος, αφιέρωσε τους Ούγγρους στην Παναγία και αυτοί, από σεβασμό, την προσφωνούν χωρίς να προφέρουν το όνομά της, αλλά μόνο με βασιλικούς τίτλους. Στη Βασίλισσα της Ουγγαρίας εμπιστευόμαστε λοιπόν αυτή την αγαπημένη χώρα, στη Βασίλισσα της ειρήνης εμπιστευόμαστε την οικοδόμηση των γεφυρών στον κόσμο, στη Βασίλισσα του ουρανού, την οποία υμνούμε αυτή την περίοδο του Πάσχα, εμπιστευόμαστε τις καρδιές μας ώστε να είναι ριζωμένες στην αγάπη του Θεού.

———————

Μετάφραση: π.Λ