ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Αίθουσα Παύλος Στ’
Τετάρτη, 3 Ιανουαρίου 2024
Κατήχηση. Τα πάθη και οι αρετές. 2. Ο πνευματικός Αγώνας
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Την περασμένη εβδομάδα αρχίσαμε να μελετούμε το θέμα των παθών και των αρετών. Αυτό θυμίζει τον πνευματικό αγώνα του χριστιανού. Πράγματι, η πνευματική ζωή του χριστιανού δεν είναι ειρηνική, γραμμική και χωρίς προκλήσεις. Αντιθέτως, η χριστιανική ζωή απαιτεί συνεχή αγώνα: ο χριστιανικός αγώνας για τη διατήρηση της πίστης, για τον εμπλουτισμό των δώρων της πίστης μέσα μας. Δεν είναι τυχαίο ότι η πρώτη επάλειψη που λαμβάνει κάθε χριστιανός στο μυστήριο του Βαπτίσματος –η επάλειψη με το έλαιο τωνκατηχουμένων– είναι χωρίς κανένα άρωμα και αναγγέλλει συμβολικά ότι η ζωή είναι αγώνας. Μάλιστα, στην αρχαιότητα, οι παλαιστές, πριν τον αγώνα, αλείβονταν εντελώς, τόσο για να τονώσουν τους μύες τους όσο και για να κάνουν το σώμα τους να ξεφεύγει στην πάλη με τον αντίπαλο. Η επάλειψη των κατηχουμένων κάνει αμέσως σαφές ότι ο χριστιανός δεν γλιτώνει από τον αγώνα, ότι ο χριστιανός πρέπει να αγωνιστεί: ακόμη και η ύπαρξή του, όπως όλων, θα πρέπει να κατεβεί στην αρένα, διότι η ζωή είναι μια διαδοχή δοκιμασιών και πειρασμών.
Ένα διάσημο ρητό που αποδίδεται στον αββά Αντώνιο, τον πρώτο μεγάλο πατέρα του μοναχισμού, λέει το εξής: «Αφαίρεσε τους πειρασμούς και κανείς δεν θα σωθεί». Οι άγιοι δεν είναι άνθρωποι που γλίτωσαν τον πειρασμό, αλλά μάλλον άνθρωποι που γνωρίζουν καλά το γεγονός ότι οι δελεασμοί του κακού εμφανίζονται επανειλημμένα στη ζωή, και πρέπει να τους ξεσκεπάσουν και να τους απορρίψουν. Όλοι έχουμε εμπειρία από αυτό, όλοι μας: ότι σου έρχεται μια κακή σκέψη, ότι σου έρχεται η επιθυμία να το κάνεις αυτό ή να μιλήσειςάσχημα για έναν άλλον… Όλοι, όλοι μπαίνουμε στον πειρασμό, και πρέπει να παλέψουμε για να μην πέσουμε σε αυτούς τους πειρασμούς. Αν κάποιος από εσάς δεν έχει πειρασμούς, ας το πει, διότι θα ήταν κάτι εξαιρετικό! Όλοι έχουμε πειρασμούς, και όλοι πρέπει να μάθουμε πώς να αντιμετωπίζουμε αυτές τις καταστάσεις.
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δίνουν από μόνοι τους άφεση στον εαυτό τους, που πιστεύουν ότι είναι «εντάξει» –«Όχι, εγώ είμαι καλός, είμαι καλή, δεν έχω αυτά τα προβλήματα». Αλλά κανείς μας δεν είναι εντάξει. Αν κάποιος αισθάνεται εντάξει, ονειρεύεται· ο καθένας μας έχει πολλά πράγματα να διορθώσει, και πρέπει επίσης να είναι σε εγρήγορση. Και μερικές φορές συμβαίνει να πάμε στο Μυστήριο της Συμφιλίωσης και να λέμε, με ειλικρίνεια: «Πάτερ, δεν θυμάμαι, δεν ξέρω αν έχω αμαρτίες…». Αλλά αυτό είναι έλλειψη γνώσης του τι συμβαίνει στην καρδιά. Είμαστε όλοι αμαρτωλοί, όλοι μας. Και λίγη εξέταση της συνείδησης, μια ματιά στον εσωτερικό μας κόσμο θα μας κάνει καλό. Διαφορετικά κινδυνεύουμε να ζούμε στο σκοτάδι, επειδήέχουμε πλέον συνηθίσει στα σκοτεινά και δεν ξέρουμε πια να ξεχωρίζουμε το καλό από το κακό. Ο Ισαάκ της Νινευής έλεγε ότι στην Εκκλησία όποιος γνωρίζει τις αμαρτίες του και κλαίει για αυτές είναι μεγαλύτερος από εκείνον που ανασταίνει έναν νεκρό. Πρέπει όλοι να ζητήσουμε από τον Θεό τη χάρη να αναγνωρίσουμε τονεαυτό μας ως φτωχό αμαρτωλό, που έχει ανάγκη μεταστροφής, διατηρώντας στην καρδιά μας την εμπιστοσύνη ότι καμία αμαρτία δεν είναι πολύ μεγάλη για το απέραντο έλεος του Θεού Πατέρα. Αυτό είναι το εναρκτήριο μάθημα που μας δίνει ο Ιησούς.
Το βλέπουμε στις πρώτες σελίδες των Ευαγγελίων, πρωτίστως στην αφήγηση για τη βάπτιση του Μεσσία στα νερά του Ιορδάνη ποταμού. Το επεισόδιο έχει κάτι συνταρακτικό από μόνο του: γιατί ο Ιησούς υποτάσσεται σε μια τέτοια ιεροτελεστία εξαγνισμού; Αυτός είναι Θεός, είναι τέλειος! Για ποια αμαρτία χρειάζεται να μετανοήσει ο Ιησούς; Για καμμία! Ακόμη και ο Βαπτιστής σκανδαλίζεται, σε σημείο που το κείμενο λέει: «Ο Ιωάννης τον εμπόδιζε λέγοντάς του: “Εγώ έχω ανάγκη να βαπτιστώ από σένα κι έρχεσαι εσύ σ’ εμένα;”» (Μτ3,15). Αλλά ο Ιησούς είναι ένας πολύ διαφορετικός Μεσσίας από όπως τον είχε παρουσιάσει ο Ιωάννης και τον φανταζόταν ο κόσμος: Αυτός δεν ενσαρκώνει τον οργισμένο Θεό και δεν καλεί για την κρίση, αλλά, αντιθέτωςμπαίνει στην ουρά με τους αμαρτωλούς. Πώς κι έτσι; Ναι, ο Ιησούς μας συνοδεύει, όλους εμάς τους αμαρτωλούς. Αυτός δεν είναι αμαρτωλός, αλλά είναι ανάμεσά μας. Και αυτό είναι κάτι όμορφο. «Πάτερ, έχωπολλές αμαρτίες!» –«Αλλά ο Ιησούς είναι μαζί σου: μίλησέ του για αυτές, θα σε βοηθήσει να ξεφύγεις από αυτές». Ο Ιησούς ποτέ δεν μας αφήνει μόνους, ποτέ! Σκεφτείτε καλά αυτό. «Ω, πάτερ, έκανα πολύ άσχημα πράγματα!» –«Ο Ιησούς όμως σε καταλαβαίνει και σε συνοδεύει: καταλαβαίνει την αμαρτία σου και τη συγχωρεί».
Μην το ξεχνάτε ποτέ αυτό! Στις χειρότερες στιγμές, στις στιγμές που γλιστράμε στις αμαρτίες, ο Ιησούς είναι δίπλα μας για να μας βοηθήσει να σηκωθούμε. Αυτό δίνει παρηγοριά. Δεν πρέπει να χάσουμε αυτή τη βεβαιότητα: ο Ιησούς είναι δίπλα μας για να μας βοηθήσει, να μας προστατεύσει, ακόμη και να μας ξανασηκώσει μετά την αμαρτία. «Μα, πάτερ, είναι αλήθεια ότι ο Ιησούς συγχωρεί τα πάντα;» – «Τα πάντα. Αυτός ήρθε για να συγχωρήσει, για να σώσει. Μόνο που ο Ιησούς θέλει την καρδιά σου ανοιχτή». Ποτέ Αυτός δεν ξεχνά να συγχωρεί: είμαστε εμείς, πολλές φορές, που χάνουμε την ικανότητα να ζητήσουμε συγγνώμη. Αςξαναβρούμε αυτή την ικανότητα να ζητάμε συγγνώμη. Ο καθένας από εμάς έχει πολλά πράγματα για να ζητήσει συγγνώμη: ο καθένας ας το σκεφτεί μέσα του, και σήμερα ας μιλήσει για αυτό με τον Ιησού. Ας μιλήσειστον Ιησού για αυτό: «Κύριε, δεν ξέρω αν αυτό είναι αλήθεια ή όχι, αλλά είμαι σίγουρος ότι Εσύ δεν φεύγεις μακριά μου. Είμαι σίγουρος ότι Εσύ με συγχωρείς. Κύριε, είμαι αμαρτωλός, αμαρτωλή, αλλά σε παρακαλώ μην απομακρυνθείς». Αυτή θα ήταν σήμερα μια όμορφη προσευχή στον Ιησού: «Κύριε, μη φύγεις από μένα».
Και αμέσως μετά το επεισόδιο της βάπτισης, τα Ευαγγέλια διηγούνται ότι ο Ιησούς αποσύρεται στην έρημο, όπου δελεάζεται από τον Σατανά. Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση αναρωτιόμαστε: για ποιον λόγο πρέπει ο Υιός του Θεού να γνωρίσει τον πειρασμό; Ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, ο Ιησούς δείχνει αλληλεγγύη με την εύθραυστη ανθρώπινη φύση μας και γίνεται το μεγάλο μας παράδειγμα: οι πειρασμοί που περνά και ξεπερνά ανάμεσα στις άνυδρες πέτρες της ερήμου είναι η πρώτη οδηγία που δίνει στη ζωή μας ως μαθητές. Βίωσε αυτό για το οποίο κι εμείς πρέπει πάντα να προετοιμαζόμαστε να αντιμετωπίσουμε: η ζωή είναι φτιαγμένη από προκλήσεις, δοκιμασίες, σταυροδρόμια, αντικρουόμενες απόψεις, κρυφούς δελεασμούς, αντιφατικές φωνές. Μερικές φωνές είναι ακόμη και πειστικές, τόσο πολύ που ο Σατανάς δελεάζει τον Ιησού καταφεύγοντας στα λόγια της Γραφής. Πρέπει να διατηρήσουμε την εσωτερική μας διαύγεια για να επιλέξουμε τον δρόμο που μας οδηγεί πραγματικά στην ευτυχία, και μετά να δεσμευτούμε να μην σταματήσουμε στην πορεία.
Ας θυμόμαστε ότι είμαστε πάντα διχασμένοι ανάμεσα σε αντίθετα άκρα: η αλαζονεία αντιτίθεται στην ταπεινοφροσύνη. Το μίσος έρχεται σε αντιπαράθεση με τη αγάπη. Η θλίψη στέκεται εμπόδιο στην αληθινή χαρά του Πνεύματος. Η σκλήρυνση της καρδιάς απορρίπτει το έλεος. Οι Χριστιανοί βαδίζουν συνεχώς σε αυτές τις κορυφογραμμές. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να συλλογιστούμε για τα πάθη και τις αρετές: μας βοηθά να ξεπεράσουμε τη μηδενιστική κουλτούρα στην οποία τα όρια μεταξύ καλού και κακού παραμένουν ασαφή και, ταυτόχρονα, μας υπενθυμίζει ότι ο άνθρωπος, σε αντίθεση με οποιοδήποτε άλλο πλάσμα, μπορεί πάντα να υπερβαίνει τον εαυτό του, ανοίγοντας την ύπαρξή του στον Θεό και βαδίζοντας προς την αγιότητα.
Ο πνευματικός αγώνας, λοιπόν, μας οδηγεί να κοιτάξουμε προσεκτικά εκείνα τα πάθη που μας αλυσοδένουν και να βαδίσουμε, με τη χάρη του Θεού, προς εκείνες τις αρετές που μπορούν να ανθίσουν σ’ εμάς, φέρνοντας την άνοιξη του Πνεύματος στη ζωή μας.
———————
Μετάφραση: π.Λ
