ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Αίθουσα Παύλος Στ’
Τετάρτη, 29 Νοεμβρίου 2023
Κατήχηση. Το πάθος για τον ευαγγελισμό: ο αποστολικός ζήλος του πιστού. 28. Η αναγγελία είναι για το σήμερα.
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα και καλωσήρθατε!
Την προηγούμενη φορά είδαμε ότι το χριστιανικό μήνυμα είναι χαρά και είναι για όλους. Ας δούμε τώρα μια τρίτη πτυχή: είναι για το σήμερα.
Ακούμε σχεδόν πάντα να μιλούν άσχημα για το σήμερα. Ασφαλώς, μεταξύ πολέμων, κλιματικής αλλαγής,μαζικών αδικιών και μεταναστεύσεων, κρίσης της οικογένειας και της ελπίδας, δεν λείπουν οι λόγοι ανησυχίας. Γενικά, το σήμερα φαίνεται να κατοικείται από μια κουλτούρα που βάζει το άτομο πάνω από όλα και την τεχνολογία στο επίκεντρο όλων, με την ικανότητά της να λύσει πολλά προβλήματα και τη γιγάντια πρόοδό της σε πολλούς τομείς. Ταυτόχρονα όμως αυτή η κουλτούρα της τεχνικοατομικής προόδου οδηγεί στην επιβεβαίωση μιας ελευθερίας που δεν θέλει να θέτει όρια και εμφανίζεται αδιάφορη απέναντι σε αυτούς που μένουν πίσω.
Και έτσι παραδίδει τις μεγάλες ανθρώπινες ανελίξεις στη συχνά αδηφάγα λογική της οικονομίας, με ένα όραμα ζωής που απορρίπτει αυτούς που δεν παράγουν, και δυσκολεύεται να κοιτάξει πέρα από το πρόσκαιρο. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε ότι βρισκόμαστε στον πρώτο πολιτισμό στην ιστορία που παγκοσμίως προσπαθεί να οργανώσει μια ανθρώπινη κοινωνία χωρίς την παρουσία του Θεού, συγκεντρωνόμενοι σε τεράστιες πόλεις που παραμένουν οριζόντιες παρότι έχουν ιλιγγιώδεις ουρανοξύστες.
Έρχεται στον νου η αφήγηση της πόλης της Βαβέλ και του πύργου της (βλ. Γεν 11,1-9). Σε αυτήν γίνεται αναφορά σε ένα κοινωνικό σχέδιο που περιλαμβάνει τη θυσία κάθε ατομικότητας στον βωμό τηςαποτελεσματικότητας της κοινότητας. Η ανθρωπότητα μιλάει μόνο μία γλώσσα, θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχει «μόνο μία μοναδική σκέψη». Η ανθρωπότητα παρουσιάζεται σαν να είναι τυλιγμένη σε ένα είδος γενικής μαγγανείας που απορροφά τη μοναδικότητα του κάθε ανθρώπου σε μια φούσκα ομοιομορφίας. Τότε ο Θεός συγχέει τις γλώσσες, δηλαδή αποκαθιστά τις διαφορές, αναδημιουργεί τις προϋποθέσεις για να αναπτυχθεί η μοναδικότητα, αναζωογονεί την ποικιλία εκεί όπου η ιδεολογία θα ήθελε να επιβάλει τη μονομορφία. Ο Κύριος αποσπά επίσης την ανθρωπότητα από το παραλήρημα της παντοδυναμίας της: «θα γίνουμε ονομαστοί», λένε οι επηρμένοι κάτοικοι της Βαβέλ (στ. 4), οι οποίοι θέλουν να φτάσουν ως τον ουρανό, να βάλουν τον εαυτό τους στη θέση του Θεού.
Αλλά είναι φιλοδοξίες επικίνδυνες, αλλοτριωτικές, καταστροφικές και ο Κύριος, συγχέοντας αυτές τις προσδοκίες, προστατεύει τους ανθρώπους, αποτρέποντας μια αναγγελθείσα καταστροφή. Αυτή η αφήγησηφαίνεται πραγματικά επίκαιρη: ακόμη και σήμερα η συνοχή, παρά στην αδελφοσύνη και την ειρήνη, βασίζεται συχνά στη φιλοδοξία, στον εθνικισμό, στην ομογενοποίηση, σε τεχνικοοικονομικές δομές που ενσταλάζουν την πεποίθηση ότι ο Θεός είναι ασήμαντος και άχρηστος: όχι τόσο επειδή αναζητείται περισσότερη γνώση, αλλά κυρίως για περισσότερη δύναμη. Είναι ένας πειρασμός που διαπερνά τις μεγάλες προκλήσεις του σημερινού πολιτισμού.
Στη «Χαρά του Ευαγγελίου» προσπάθησα να περιγράψω μερικά από αυτά (βλ. αρ. 52-75), αλλά προπάντωνπροσκάλεσα σε «έναν ευαγγελισμό που να φωτίζει τους νέους τρόπους σχέσης με τον Θεό, με τους άλλους, με το περιβάλλον και που να εμπνέει τις θεμελιώδεις αξίες. Είναι απαραίτητο να φτάσουμε εκεί όπου σχηματίζονται νέες ιστορίες και παραδείγματα, για να φτάσουμε στους βαθύτερους πυρήνες της ψυχής των πόλεων με τον λόγο του Ιησού» (αρ. 74).
Με άλλα λόγια, κάποιος μπορεί να κηρύξει τον Ιησού μόνο «κατοικώντας» τον πολιτισμό της εποχής του, και έχοντας πάντα στην καρδιά τα λόγια του Αποστόλου Παύλου για το σήμερα: «Ιδού, τώρα είναι ο καιρός της χάρης, τώρα είναι η ημέρα της σωτηρίας!». (Β’Κορ 6,2). Επομένως, δεν χρειάζεται να αντιπαραβάλλουμε στο σήμερα εναλλακτικά οράματα από το παρελθόν. Ούτε αρκεί απλώς να επαναλάβουμε επίκτητες θρησκευτικές πεποιθήσεις οι οποίες, όσο αληθινές κι αν είναι, γίνονται αφηρημένες στο πέρασμα του χρόνου. Μια αλήθεια δεν γίνεται πιο αξιόπιστη επειδή κάποιος υψώνει τη φωνή του για να την πει, αλλά επειδή μαρτυρείται με τη ζωή του.
Ο αποστολικός ζήλος δεν είναι ποτέ απλή επανάληψη ενός επίκτητου ύφους, αλλά μαρτυρία ότι το Ευαγγέλιο είναι ζωντανό εδώ για εμάς σήμερα. Έχοντας επίγνωση αυτού, βλέπουμε την εποχή μας και τον πολιτισμό μας ως ένα δώρο. Η εποχή και ο πολιτισμος είναι δικοί μας και το να αναγγέλλουμε σε αυτούς το Ευαγγέλιο δεν σημαίνει να τους κρίνουμε από μακριά, ούτε να στεκόμαστε σε ένα μπαλκόνι φωνάζοντας το όνομα του Ιησού, αλλά να κατεβαίνουμε στους δρόμους, να πηγαίνουμε στα μέρη όπου ζουν οι άνθρωποι, να συχνάζουμε στους χώρους όπου υποφέρουν, εργάζονται, μελετούν και ονειρεύονται, κατοικώντας τα σταυροδρόμια όπου οι άνθρωποι μοιράζονται ό,τι έχει νόημα για τη ζωή τους. Σημαίνει να είσαι, ως Εκκλησία, «ζύμωση διαλόγου, συνάντησης, ενότητας. Εξάλλου, οι ίδιες οι διατυπώσεις της πίστης μας είναι το αποτέλεσμα ενός διαλόγου και μιας συνάντησης μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών, κοινοτήτων και περιστάσεων. Δεν πρέπει να φοβόμαστε τον διάλογο: μάλιστα, είναι ακριβώς η αντιπαράθεση και η κριτική που μας βοηθούν να προφυλάξουμε τη θεολογία από το να μετατραπεί σε ιδεολογία» (Λόγος στο Ε’ Εθνικό Συνέδριο της Ιταλικής Εκκλησίας, Φλωρεντία, 10 Νοεμβρίου 2015).
Πρέπει να μείνουμε στα σταυροδρόμια του σήμερα. Το να βγούμε από αυτά θα σήμαινε τη φτωχοποίηση του Ευαγγελίου και την υποβάθμιση της Εκκλησίας σε μια αίρεση. Το να συχνάζουμε σε αυτά τα σταυροδρόμια,όμως, βοηθά εμάς τους Χριστιανούς να κατανοήσουμε με ανανεωμένο τρόπο τους λόγους της ελπίδας μας, για να εξάγουμε και να μοιραζόμαστε από το θησαυροφυλάκιο της πίστης «καινούριους και παλιούς θησαυρούς» (Μτ 13,52). Εν ολίγοις, αντί να θέλουμε να μεταστρέψουμε εκ νέου τον σημερινό κόσμο, χρειάζεται να μεταστρέψουμε την ποιμαντική έτσι ώστε να ενσαρκώνει καλύτερα το Ευαγγέλιο στο σήμερα (βλ. «Η χαρά του Ευαγγελίου», 25). Ας κάνουμε δική μας την επιθυμία του Ιησού: να βοηθήσουμε τους συνοδοιπόρους μας να μην χάσουν την επιθυμία για τον Θεό, να ανοίξουμε την καρδιά μας σε Αυτόν και να βρούμε τον μόνο ο οποίος, σήμερα και πάντα, δίνει ειρήνη και χαρά στον άνθρωπο.
———————
Μετάφραση: π.Λ
