ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Πλατεία Αγίου Πέτρου
Τετάρτη, 27 Σεπτεμβρίου 2023
Κατήχηση. Το αποστολικό ταξίδι στη Μασσαλία επί τη ευκαιρία των «Μεσογειακών Συναντήσεων»
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές!
Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας πήγα στη Μασσαλία για να συμμετάσχω στη λήξη των Μεσογειακών Συναντήσεων, στις οποίες συμμετείχαν Επίσκοποι και Δήμαρχοι της περιοχής της Μεσογείου, μαζί με πολλούς νέους, ώστε το βλέμμα τους να είναι ανοιχτό στο μέλλον. Πράγματι, η εκδήλωση της Μασσαλίας είχε τον τίτλο «Ψηφιδωτό Ελπίδας». Αυτό είναι το όνειρο, αυτή είναι η πρόκληση: να ανακτήσει η Μεσόγειος την κλίση της, να είναι ένα εργαστήριο πολιτισμού και ειρήνης.
Η Μεσόγειος είναι το λίκνο του πολιτισμού και το λίκνο είναι για τη ζωή! Δεν είναι ανεκτό να γίνεται τάφος, ούτε καν χώρος σύγκρουσης. Η Μεσόγειος Θάλασσα είναι ό,τι πιο αντίθετο υπάρχει αναφορικά με τη σύγκρουση μεταξύ των πολιτισμών, τον πόλεμο, την εμπορία ανθρώπων. Είναι ακριβώς το αντίθετο: η Μεσόγειος συνδέει την Αφρική, την Ασία και την Ευρώπη· τον βορρά και το νότο, την ανατολή και τη δύση: ανθρώπους και πολιτισμούς, λαούς και γλώσσες, φιλοσοφίες και θρησκείες. Φυσικά, η θάλασσα είναι πάντα κατά κάποιο τρόπο μια άβυσσος που πρέπει να διαπεραστεί, και μπορεί να γίνει ακόμη και επικίνδυνη. Όμως τα νερά της κρατούν θησαυρούς ζωής, τα κύματα και οι άνεμοί της μεταφέρουν βάρκες κάθε είδους.
Από την ανατολική ακτή της, πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, αναχώρησε το Ευαγγέλιο του Ιησού Χριστού, για να αναγγείλει σε όλους τους λαούς ότι είμαστε παιδιά του μοναδικού Πατέρα που είναι στους ουρανούς, και ότι καλούμαστε να ζήσουμε ως αδέλφια, ότι η αγάπη του Θεού είναι μεγαλύτερη από τον εγωισμό μας και τα κλεισίματά μας και, με τη βοήθεια του ελέους Του, είναι δυνατή μια δίκαιη και ειρηνική ανθρώπινη συνύπαρξη.
Αυτό φυσικά δεν γίνεται δια μαγείας και δεν επιτυγχάνεται μια για πάντα. Είναι ο καρπός ενός ταξιδιού στο οποίο κάθε γενιά καλείται να διανύσει μια έκταση, διαβάζοντας τα σημεία των καιρών στον οποίο ζει. Σε μας έτυχε να ζούμε σε αυτή την ιστορική περίοδο, κατά την οποία οι αναγκαστικές μεταναστεύσεις έχουν γίνει οι ίδιες ένα σημείο των καιρών, και μάλιστα, το σημείο που μας καλεί όλους να κάνουμε μια θεμελιώδη επιλογή: την επιλογή μεταξύ αδιαφορίας και αδελφοσύνης.
Η συνάντηση στη Μασσαλία ήρθε μετά από παρόμοιες που έγιναν στο Μπάρι το 2020 και στη Φλωρεντία πέρυσι. Δεν ήταν ένα μεμονωμένο γεγονός, αλλά το βήμα προς τα εμπρός μιας διαδρομής, που είχε ξεκινήσει στα «Μεσογειακά Συνέδρια» τα οποία διοργάνωνε ο δήμαρχος Τζιόρτζιο Λα Πίρα, στη Φλωρεντία, στα τέλη της δεκαετίας του 1950. Ένα βήμα προς τα εμπρός για να ανταποκριθούμε, σήμερα, στην έκκληση που είχε κάνει ο Άγιος Παύλος Στ’ στην Εγκύκλιο Populorum Progressio, για να προωθήσει «έναν πιο ανθρώπινο κόσμο για όλους, έναν κόσμο στον οποίο όλοι έχουν κάτι να δώσουν και να λάβουν, δίχως η πρόοδος ορισμένων να αποτελεί εμπόδιο στην ανάπτυξη των άλλων» (αρ. 44).
Τι προέκυψε από τη συνάντηση της Μασσαλίας; Προέκυψε μια ματιά στη Μεσόγειο την οποία θα αποκαλούσαως απλώς ανθρώπινη, μη ιδεολογική, μη στρατηγική, όχι πολιτικά ορθή ούτε εργαλειακή. Ανθρώπινη, δηλαδή ικανή να παραπέμπει τα πάντα στην πρωταρχική αξία του ανθρώπινου προσώπου και στην απαραβίαστη αξιοπρέπειά του. Και την ίδια στιγμή αναδύθηκε ένα βλέμμα ελπίδας. Αυτό είναι κάθε φορά εκπληκτικό: όταν ακούς τις μαρτυρίες εκείνων που πέρασαν απάνθρωπες καταστάσεις, που τις μοιράζονται μαζί μας, και ακριβώς από αυτούς λαμβάνεις μια «ομολογία ελπίδας», τότε βρίσκεσαι μπροστά στο έργο του Θεού. Και συνειδητοποιείς ότι αυτό το έργο περνά πάντα μέσα από την αδελφοσύνη: μέσα από τα μάτια, τα χέρια, τα πόδια, τις καρδιές ανδρών και γυναικών οι οποίοι, στους αντίστοιχους ρόλους εκκλησιαστικής και πολιτικής ευθύνης του καθενός και της καθεμιάς, επιδιώκουν να οικοδομήσουν σχέσεις αδελφικές και κοινωνικής φιλίας.
Αδελφοί και αδελφές, αυτή η ελπίδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να «εξανεμιστεί», όχι, αντιθέτως πρέπει να γίνει πράξη, να υλοποιηθεί σε μακροπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και βραχυπρόθεσμες ενέργειες. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει να εργαζόμαστε έτσι ώστε οι άνθρωποι, με πλήρη αξιοπρέπεια, να μπορούν να επιλέξουν να μεταναστεύσουν ή να μην μεταναστεύσουν. Είναι το θέμα της Ημέρας Μεταναστών και Προσφύγων που τελέστηκε πρόσφατα. Πρώτον, πρέπει όλοι να εργαστούμε για να διασφαλίσουμε ότι όλοι να μπορούν να ζουν με ειρήνη, ασφάλεια και ευημερία στη χώρα καταγωγής τους.
Υπάρχει όμως και μια άλλη συμπληρωματική πτυχή: πρέπει να ξαναδώσουμε ελπίδα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες μας, ιδιαίτερα στις νέες γενιές. Πράγματι, πώς μπορούμε να υποδεχτούμε τους άλλους αν εμείς πρώτοι δεν έχουμε έναν ανοιχτό ορίζοντα στο μέλλον; Οι νέοι που στερούνται ελπίδας, είναι κλειστοί στην ιδιωτική τους ζωή, ανησυχούν για τη διαχείριση της επισφάλειάς τους, πώς μπορούν να είναι ανοιχτοί σε συναντήσεις και σε συμμερισμό; Οι κοινωνίες μας που νοσούν από ατομικισμό, καταναλωτισμό και άδειες αποδράσεις πρέπει να ανοιχτούν, να οξυγονώσουν την ψυχή και το πνεύμα και τότε θα μπορέσουν να δουν την κρίση ως ευκαιρία και να την αντιμετωπίσουν με θετικό τρόπο.
Η Ευρώπη πρέπει να ξαναβρεί το πάθος και τον ενθουσιασμό, και στη Μασσαλία μπορώ να πω ότι τα βρήκα: στον ποιμένα της, τον Καρδινάλιο Αβελίν, στους ιερείς, στους μοναχούς και τις μοναχές, στους λαϊκούς πιστούς που ασχολούνται με τη φιλανθρωπία, την εκπαίδευση, με τον λαό του Θεού, ο οποίος έδειξε μεγάλη θέρμη στη Θεία Λειτουργία στο στάδιο Βελοντρόμ. Τους ευχαριστώ όλους, καθώς και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ο οποίος με την παρουσία του έδειξε την προσοχή ολόκληρης της Γαλλίας στην εκδήλωση της Μασσαλίας. Είθε η Παναγία, την οποία οι Μασσαλιώτες τιμούν ως Notre Dame de la Garde, να συνοδεύσει το ταξίδι των λαών της Μεσογείου, ώστε αυτή η περιοχή να γίνει αυτό που ανέκαθεν καλείται να είναι: ένα ψηδιδωτό πολιτισμού και ελπίδας.
———————
Μετάφραση: π.Λ
