ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Πλατεία Αγίου Πέτρου

Τετάρτη, 20 Σεπτεμβρίου 2023

Κατήχηση. Το πάθος για τον ευαγγελισμό: ο αποστολικός ζήλος του πιστού. 21. Ο Άγιος Δανιήλ Κομπόνι, απόστολος υπέρ της Αφρικής και προφήτης της ιεραποστολής

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Στην πορεία της κατήχησης για το πάθος για τον ευαγγελισμό, εστιάζουμε σήμερα στη μαρτυρία του Αγίου Δανιήλ Κομπόνι. Αυτός ήταν ένας ζηλωτής απόστολος υπέρ της Αφρικής. Για εκείνους τους λαούς έγραψε: «Κατέλαβαν την καρδιά μου που ζει μόνο για αυτούς» (Scritti, 941), «Θα πεθάνω με την Αφρική στα χείλη μου» (Scritti, 1441). Ωραίο! Και τους απευθύνθηκε ως εξής: «η πιο ευτυχισμένη των ημερών μου θα είναι αυτή που θα μπορέσω να δώσω τη ζωή μου για εσάς» (Scritti, 3159). Αυτή είναι η έκφραση ενός ερωτευμένου με τον Θεό και με τους αδελφούς, τους οποίους υπηρέτησε στην ιεραποστολή, για τους οποίους δεν κουραζόταν να υπενθυμίζει ότι «ο Ιησούς Χριστός υπέφερε και πέθανε και γι’ αυτούς» (Scritti, 2499; 4801). Το δήλωνε σε ένα πλαίσιο που χαρακτηριζόταν από τη φρίκη της δουλείας, της οποίας ήταν αυτόπτης μάρτυρας. Η δουλεία«κάνει πράγμα» τον άνθρωπο, του οποίου η αξία μειώνεται στο να είναι χρήσιμος σε κάποιον ή σε κάτι. Αλλά ο Ιησούς, ο ενανθρωπήσας Θεός, εξύψωσε την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπου και ξεσκέψασε το ψεύτικο προσωπείο της δουλείας.

Ο Κομπόνι, υπό το φως του Χριστού, αντιλήφθηκε το κακό της δουλείας. Κατάλαβε επίσης ότι η κοινωνική δουλεία έχει τις ρίζες της σε μια βαθύτερη δουλεία, τη δουλεία της καρδιάς, τη σκλαβιά της αμαρτίας, από την οποία μας ελευθερώνει ο Κύριος. Ως Χριστιανοί, λοιπόν, καλούμαστε να πολεμήσουμε ενάντια σε κάθε μορφή σκλαβιάς. Δυστυχώς, όμως, η σκλαβιά, όπως και η αποικιοκρατία, δεν ανήκουν στο παρελθόν. Στην Αφρική την οποία τόσο αγαπούσε ο Κομπόνι, σήμερα διχασμένη από πολλές συγκρούσεις, «μετά την πολιτική δουλεία, εξαπολύθηκε μια εξίσου σκλαβωτική «οικονομική αποικιοκρατία». Είναι ένα δράμα στο οποίο ο πιο προηγμένος οικονομικά κόσμος συχνά κλείνει τα μάτια, τα αυτιά και το στόμα του». Ανανεώνω λοιπόν την έκκλησή μου: «Σταματήστε να πνίγετε την Αφρική: δεν είναι ορυχείο προς εκμετάλλευση ή έδαφος προς λεηλασία» (Συνάντηση με τις Αρχές, Κινσάσα, 31 Ιανουαρίου 2023).

Ας επιστρέψουμε στην ιστορία του Αγίου Δανιήλ. Αφού πέρασε μια αρχική περίοδο στην Αφρική, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την ιεραποστολή για λόγους υγείας. Πάρα πολλοί ιεραπόστολοι είχαν πεθάνει μετά από ασθένειες, λόγω της έλλειψης γνώσης της τοπικής κατάστασης. Ωστόσο, αν άλλοι εγκατέλειπαν την Αφρική, δεν συνέβη αυτό με τον Κομπόνι. Μετά από μια περίοδο διάκρισης, ένιωσε ότι ο Κύριος του ενέπνεε μια νέα οδό ευαγγελισμού, τον οποίο αυτός συνόψισε στα εξής λόγια: «Να σώσουμε την Αφρική με την Αφρική» (Scritti, 2741s).

Είναι μια ισχυρή διαίσθηση, η οποία συνέβαλε στην ανανέωση του ιεραποστολικού ζήλου: οι ευαγγελιζόμενοι δεν ήταν απλώς «αντικείμενα», αλλά «υποκείμενα» της ιεραποστολής. Ο Άγιος Δανιήλ ήθελε να κάνει όλους τους Χριστιανούς πρωταγωνιστές της ευαγγελικής δράσης. Με αυτό το πνεύμα σκέφτηκε και έδρασε με ολοκληρωμένο τρόπο, εμπλέκοντας τον τοπικό κλήρο και προβάλλοντας τη λαϊκή διακονία των κατηχητών, που αποτελούν θησαυρό της Εκκλησίας. Με αυτόν τον τρόπο συνέλαβε και την ανθρώπινη ανάπτυξη, φροντίζοντας τις τέχνες και τα επαγγέλματα, προβάλλοντας το ρόλο της οικογένειας και της γυναίκας στη μεταμόρφωση του πολιτισμού και της κοινωνίας. Πόσο σημαντικό είναι, ακόμη και σήμερα, να προωθήσουμε την πίστη και την ανθρώπινη ανάπτυξη μέσα από τα πλαίσια της ιεραποστολής, αντί να μεταμοσχεύουμε εξωτερικά μοντέλα ή να περιοριζόμαστε σε μια στείρα εξωτερική βοήθεια!

Το μεγάλο ιεραποστολικό πάθος του Κομπόνι, ωστόσο, δεν ήταν κυρίως καρπός ανθρώπινου ενθουσιασμού: αυτός δεν οδηγήθηκε από το θάρρος του ούτε υποκινήθηκε μόνο από σημαντικές αξίες, όπως η ελευθερία, η δικαιοσύνη και η ειρήνη. Ο ζήλος του γεννήθηκε από τη χαρά του Ευαγγελίου, αντλούσε από την αγάπη του Χριστού και οδηγούσε στην αγάπη για τον Χριστό! Ο Άγιος Δανιήλ έγραψε: «Μια ιεραποστολή τόσο κοπιαστική και επίπονη όσο η δική μας δεν μπορεί να ζήσει σε μια σκουριά, από ανθρώπους γεμάτους εγωισμό και υπεροψία, που δεν φροντίζουν όπως πρέπει για τη σωτηρία και τη μεταστροφή των ψυχών». Και πρόσθεσε: «πρέπει να τους φλέξουμε με την αγάπη, που έχει την πηγή της από τον Θεό, και από την αγάπη του Χριστού: και όταν αγαπάς αληθινά τον Χριστό, τότε οι στερήσεις, τα βάσανα και τα μαρτύρια είναι γλυκά» (Scritti, 6656). Η επιθυμία του ήταν να δει φλογερούς, χαρούμενους, αφοσιωμένους ιεραποστόλους: ιεραποστόλους –έγραφε– «αγίους και ικανούς. […] Πρώτον: άγιοι, δηλαδή απαλλαγμένοι από την αμαρτία και ταπεινοί. Αλλά δεν αρκεί: χρειάζεται αγάπη που κάνει τους ιεραποστόλους ικανούς» (Scritti, 6655). Η πηγή της ιεραποστολικής ικανότητας, για τον Κομπόνι, είναι επομένως η αγάπη, ιδιαίτερα ο ζήλος να κάνει κανείς τον πόνο των άλλων δικό του, να τον αισθάνεται στο πετσί του και να ξέρει πώς να τον ανακουφίζει, ως καλοί Κυρηναίοι της ανθρωπότητας.

Επιπλέον, το ευαγγελικό του πάθος δεν τον οδήγησε ποτέ να ενεργεί ως αυτόνομος, αλλά πάντα σε κοινωνία με την Εκκλησία. «Έχω μόνο τη ζωή μου να αφιερώσω στη σωτηρία αυτών των ψυχών – έγραψε– θα ήθελα να έχω χίλιες ψυχές για να αφοσιωθώ σε αυτές για αυτόν τον σκοπό» (Scritti, 2271).

Αδελφοί και αδελφές, ο Άγιος Δανιήλ μαρτυρεί την αγάπη του Καλού Ποιμένα, ο οποίος αναζητά όποιον έχει χαθεί και δίνει τη ζωή του για το ποίμνιο. Ο ζήλος του ήταν ενεργητικός και προφητικός αντιτιθέμενος στην αδιαφορία και τον αποκλεισμό. Στις επιστολές του θυμόταν από καρδίας την αγαπημένη του Εκκλησία, η οποία είχε ξεχάσει την Αφρική για πάρα πολύ καιρό. Το όνειρο του Κομπόνι είναι μια Εκκλησία που συμμερίζεται τους εσταυρωμένους της ιστορίας, για να βιώσουν μαζί την ανάσταση. Η μαρτυρία του μοιάζει να επαναλαμβάνει σε όλους εμάς, άνδρες και γυναίκες της Εκκλησίας: «Μην ξεχνάτε τους φτωχούς, αγαπήστε τους, διότι σε αυτούς είναι παρών ο Εσταυρωμένος Ιησούς, περιμένοντας να αναστηθεί».

———————–

Μετάφραση: π.Λ