Γενική Ακρόαση του Πάπα Φραγκίσκου, 19 Ιουνίου 2024

ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

                                                                         

Πλατεία Αγίου Πέτρου

Τετάρτη, 19 Iουνίου 2024

 

 

Το Πνεύμα και η Νύμφη. Το Άγιο Πνεύμα καθοδηγεί τον λαό του Θεού να συναντήσει τον Ιησού, την ελπίδα μας.

  1. Το Πνεύμα διδάσκει τη Νύμφη να προσεύχεται. Οι Ψαλμοί, συμφωνία προσευχής στη Βίβλο

 

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για το επόμενο Ιωβηλαίο, κάλεσα να αφιερωθεί το έτος 2024 «σε μια μεγάλη “συμφωνία” προσευχής» [1]. Με τη σημερινή κατήχηση θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι η Εκκλησία κατέχει ήδη μια συμφωνία προσευχής της οποίας συνθέτης είναι το Άγιο Πνεύμα, και είναι το Βιβλίο των Ψαλμών.

Όπως σε κάθε συμφωνικό έργο, υπάρχουν διάφορες «κινήσεις», δηλαδή διάφορα είδη προσευχής: έπαινος, ευχαριστία, ικεσία, θρήνος, αφήγηση, στοχασμός σοφίας και άλλα, τόσο στην προσωπική όσο και στηνκοινοτική μορφή όλου του Λαού. Είναι οι ωδές που το ίδιο το Πνεύμα έβαλε στα χείλη της Νύμφης, της Εκκλησίας. Όλα τα Βιβλία της Αγίας Γραφής, υπενθύμιζα την προηγούμενη φορά, είναι εμπνευσμένα από το Άγιο Πνεύμα, αλλά το Βιβλίο των Ψαλμών είναι επίσης εμπνευσμένο με την έννοια ότι είναι πλήρες ποιητικήςπνοής.

Οι ψαλμοί είχαν προνομιακή θέση στην Καινή Διαθήκη. Μάλιστα, υπήρξαν και υπάρχουν εκδόσεις που περιέχουν την Καινή Διαθήκη και τους Ψαλμούς μαζί. Στο γραφείο μου έχω μια ουκρανική έκδοση της Καινής Διαθήκης με τους Ψαλμούς, ενός στρατιώτη που πέθανε στον πόλεμο, την οποία μου έστειλαν· αυτός προσευχόταν στο μέτωπο με αυτό το βιβλίο. Δεν μπορούν όλοι οι ψαλμοί –και δεν μπορούν όλα σε έναν ψαλμό– να επαναληφθούν και να γίνουν κτήμα των χριστιανών και ακόμη λιγότερο των σύγχρονων ανθρώπων. Οι ψαλμοί αντικατοπτρίζουν, συχνά, μια ιστορική κατάσταση και μια θρησκευτική νοοτροπία που δεν είναι πια δικές μας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι εμπνευσμένοι, αλλά ότι από ορισμένες απόψεις συνδέονται με έναν χρόνο και ένα προσωρινό στάδιο της αποκάλυψης, όπως συμβαίνει επίσης και σε μεγάλο μέρος της αρχαίας νομοθεσίας.

Αυτό που περισσότερο κάνει τους ψαλμούς να τους δεχτούμε είναι ότι αυτοί αποτελούσαν την προσευχή του Ιησού, της Μαρίας, των Αποστόλων και όλων των χριστιανικών γενεών που προηγήθηκαν. Όταν τουςαπαγγέλλουμε, ο Θεός τους ακούει με εκείνη τη μεγαλειώδη «ενορχήστρωση» που είναι η κοινωνία των αγίων. Ο Ιησούς, σύμφωνα με την προς Εβραίους Επιστολή, εισέρχεται στον κόσμο με τον στίχο ενός ψαλμού στην καρδιά του: «Ιδού, εγώ έρχομαι να κάνω το θέλημά σου, Θεέ μου» (βλ. Εβρ 10,7· Ψλ 40,9)· και αφήνει τον κόσμο, σύμφωνα με το κατά Λουκά Ευαγγέλιο, με έναν άλλο στίχο στα χείλη του: «Πατέρα, στα χέρια σου παραδίδω το πνεύμα μου» (Λκ 23,46· βλ. Ψλ 31,6).

Τη χρήση των ψαλμών στην Καινή Διαθήκη ακολουθούν οι Πατέρες και ολόκληρη η Εκκλησία, γεγονός που τους καθιστά σταθερό στοιχείο στην τέλεση της Θείας Λειτουργίας και της Ιεράς Ακολουθίας των Ωρών. «Όλη η Αγία Γραφή αποπνέει την καλοσύνη του Θεού –λέει ο Άγιος Αμβρόσιος–, αλλά ιδιαίτερα το γλυκό βιβλίο των ψαλμών» [2]. Το γλυκό βιβλίο των ψαλμών. Εγώ αναρωτιέμαι: εσείς προσεύχεστε με τους ψαλμούς καμιά φορά; Πάρτε τη Βίβλο και προσευχηθείτε μεέναν ψαλμό. Για παράδειγμα, όταν είστε κάπως λυπημένοι που έχετε αμαρτήσει, προσεύχεστε με τον ψαλμό 51; Υπάρχουν πολλοί ψαλμοί που μας βοηθούν να προχωρήσουμε. Αποκτήστε τη συνήθεια να προσεύχεστε με τους ψαλμούς, σας διαβεβαιώνω ότι θα είστε ευτυχισμένοι στο τέλος.

Αλλά δεν μπορούμε να ζούμε μόνο με την κληρονομιά του παρελθόντος: είναι απαραίτητο να κάνουμε τους ψαλμούς τη δική μας προσευχή. Έχει γραφτεί ότι, κατά μία έννοια, πρέπει να γίνουμε εμείς  οι ίδιοι οι «συγγραφείς» των ψαλμών, να τους κάνουμε δικούς μας και να προσευχόμαστε με αυτούς [3]. Αν υπάρχουν ψαλμοί, ή μόνο στίχοι, που μιλούν στην καρδιά μας, καλό είναι να τους επαναλαμβάνουμε και να τους προσευχόμαστε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι ψαλμοί είναι προσευχές «παντός καιρού»: δεν υπάρχει ψυχική κατάσταση ή ανάγκη που να μη βρίσκει σε αυτούςτα καλύτερα λόγια για να τους μεταμορφώσει σε προσευχή. Σε αντίθεση με όλες τις άλλες προσευχές, οι ψαλμοί δεν χάνουν την αποτελεσματικότητά τους με την επανάληψη, αντίθετα την αυξάνουν. Γιατί; Διότι είναι εμπνευσμένοι από τον Θεό και «πνέουν» τον Θεό, κάθε φορά που διαβάζονται με πίστη.

Αν νιώθουμε καταπιεσμένοι από τύψεις και ενοχές, επειδή είμαστε αμαρτωλοί, μπορούμε να επαναλάβουμε μαζί με τον Δαβίδ: «Ελέησέ με, Θεέ, χάρη στο έλεός σου, και χάρη στην άμετρη ευσπλαχνία σου εξάλειψε το ανόμημά μου» (Ψλ 51,3). Αν θέλουμε να εκφράσουμε έναν ισχυρό προσωπικό δεσμό με τον Θεό, ας πούμε: «Θεέ, εσύ είσαι ο Θεός μου, εσένα αναζητώ από τα χαράματα. Για σένα δίψασε η ψυχή μου, εσένα πόθησε η σάρκα μου, σε γη έρημη, άνυδρη και διψασμένη» (Ψλ 63,2). Δεν είναι τυχαίο που η Θεία Λειτουργία έχει συμπεριλάβει αυτόν τον ψαλμό στους Αίνους της Κυριακής και στις πανηγύρεις. Και αν μας επιτεθεί ο φόβος και το άγχος, αυτά τα υπέροχα λόγια έρχονται σε βοήθεια: «Ποιμένας μου ο Κύριος, και τίποτα δεν μου λείπει […]. Ακόμη και αν πορευτώ στην πιο σκοτεινή κοιλάδα, κανένα φόβο δεν πρόκειται να νιώσω» (Ψλ 23,1.4).

Οι ψαλμοί μας επιτρέπουν να μην φτωχαίνουμε την προσευχή μας ανάγοντάς την μόνο σε αιτήματα, σε ένα συνεχές «δώσε μου, δώσε μας…». Ας μάθουμε από την Κυριακή Προσευχή, που πριν αιτηθούμε «τον άρτον ημών τον επιούσιον» λέμε: «Αγιασθήτω το όνομά σου, ελθέτω η βασιλεία σου, γενηθήτω το θέλημά σου». Οι ψαλμοί μας βοηθούν να ανοιχτούμε σε μια προσευχή λιγότερο επικεντρωμένη στον εαυτό μας: μια προσευχή δοξολογίας, ευλογίας, ευχαριστίας· και μας βοηθούν επίσης να γίνουμε η φωνή όλης της κτίσης, συμπεριλαμβάνοντάς την στον έπαινό μας.

Αδελφοί και αδελφές, το Άγιο Πνεύμα, το οποίο χάρισε στη Νύμφη Εκκλησία τα λόγια για να προσευχηθεί στον θείο Νυμφίο της, ας μας βοηθήσει να τα κάνουμε να αντηχήσουν στη σημερινή Εκκλησία, και να κάνουμε αυτό το προπαρασκευαστικό έτος προς το Ιωβηλαίο ένα αληθινό συμφωνικό έργο προσευχής. Ευχαριστώ!

 __________________________________________________________________

[1] Eπιστολή προς την Αυτού Σεβασμιότητα Ρίνο Φιζικέλα για το Ιωβηλαίο 2025 (11 Φεβρουαρίου 2022).

[2] Σχόλιο στους Ψαλμούς I, 4, 7: CSEL 64,4-7.

[3] Ιωάννης Κασσιανός, Conlationes, X,11: SCh 54, 92-93.

_______________

Μετάφραση: π.Λ

κοινοποίηση άρθρου:

Περισσότερα

Διαβάστε ακόμη

Η Σύνοδος της Νίκαιας (3ο Μέρος) Πολιτικές και Εκκλησιαστικές συνέπειες

Η ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ (3ο μέρος)  ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ    Ο Μέγας Κωνσταντίνος στην εκτίμηση του ανατολικού Χριστιανισμού    Όπως αναφέραμε στο προηγούμενο κείμενο, η Σύνοδος