ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Αίθουσα Παύλος Στ’
Τετάρτη, 17 Ιανουαρίου 2024
Κατήχηση. Τα πάθη και οι αρετές. 2. Η λαγνεία
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Συνεχίζουμε τη διαδρομή μας στα πάθη και τις αρετές· και οι αρχαίοι Πατέρες μάς διδάσκουν ότι, μετά τη λαιμαργία, ο δεύτερος «δαίμονας», δηλαδή το πάθος, που μένει πάντα ζαρωμένο στη θύρα της καρδιάς είναι της λαγνείας. Ενώ η λαιμαργία είναι η βουλιμία για το φαγητό, αυτό το δεύτερο πάθος είναι ένα είδος «βουλιμίας» για ένα άλλο άτομο, δηλαδή ο δηλητηριασμένος δεσμός που διατηρούν τα ανθρώπινα όντα μεταξύ τους, ειδικά στη σφαίρα της σεξουαλικότητας.
Προσοχή: στον Χριστιανισμό δεν υπάρχει καταδίκη του σεξουαλικού ενστίκτου. Ένα βιβλίο της Βίβλου, το Άσμα Ασμάτων, είναι ένα υπέροχο ερωτικό ποίημα μεταξύ δύο αρραβωνιασμένων. Ωστόσο, αυτή η πολύ όμορφη διάσταση της ανθρώπινης φύσης μας, η σεξουαλική διάσταση, η διάσταση του έρωτα, δεν είναι απαλλαγμένη από κινδύνους, τόσο που ο Απόστολος Παύλος πρέπει να ασχοληθεί με το θέμα στην Πρώτη προς Κορινθίους Επιστολή. Γράφει το εξής: «Κυκλοφορεί η φήμη ότι παρουσιάστηκαν ανάμεσά σας περιπτώσεις ανηθικότητας, και μάλιστα τέτοιου είδους που δεν τη συναντάει κανείς ούτε στους ειδωλολάτρες» (5,1). Η επίπληξη του Αποστόλου αφορά ακριβώς μια ανεξέλεγκτη διαχείριση της σεξουαλικότητας από ορισμένους χριστιανούς.
Ας δούμε όμως την ανθρώπινη εμπειρία, την εμπειρία του να ερωτεύεσαι. Γιατί συμβαίνει αυτό το μυστήριο,και γιατί είναι μια τόσο συγκλονιστική εμπειρία στη ζωή των ανθρώπων, κανείς από εμάς δεν το ξέρει. Ένας άνθρωπος ερωτεύεται έναν άλλον. Ο έρωτας είναι μια από τις πιο εκπληκτικές πραγματικότητες της ύπαρξης. Τα περισσότερα από τα τραγούδια που ακούγονται στο ραδιόφωνο αφορούν αυτό: έρωτες που ανθίζουν, έρωτες που συνεχώς αναζητούνται και δεν επιτυγχάνονται ποτέ, έρωτες που γεμίζουν χαρά ή που βασανίζουν μέχρι δακρύων.
Αν δεν μολύνεται από το πάθος, ο έρωτας είναι ένα από τα πιο αγνά συναισθήματα. Ένας ερωτευμένος γίνεται γενναιόδωρος, του αρέσει να κάνει δώρα, γράφει γράμματα και ποιήματα. Παύει να σκέφτεται τον εαυτό του,για να προσανατολιστεί πλήρως στον άλλον, αυτό είναι όμορφο. Και αν ρωτήσεις έναν ερωτευμένο: «Για ποιο λόγο αγαπάς;», δεν θα βρει απάντηση: από πολλές απόψεις, η δική του είναι μια αγάπη άνευ όρων, χωρίς κανένα λόγο. Δεν πειράζει αν αυτή η αγάπη, τόσο ισχυρή, είναι και λίγο αφελής: ο ερωτευμένος δεν γνωρίζει αληθινά το πρόσωπο του άλλου, τείνει να τον εξιδανικεύει, είναι έτοιμος να δώσει υποσχέσεις των οποίων το βάρος δεν αντιλαμβάνεται αμέσως. Αυτός ο «κήπος» όπου τα θαύματα πολλαπλασιάζονται δεν είναι, ωστόσο, ασφαλής από τον Πονηρό. Παραμορφώνεται από τον δαίμονα της λαγνείας, και αυτό το πάθος είναι ιδιαίτερα απεχθές, τουλάχιστον για δύο λόγους.
Πρωτίστως επειδή καταστρέφει τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Δυστυχώς, οι καθημερινές ειδήσεις είναι αρκετές για να τεκμηριώσουν μια τέτοια πραγματικότητα. Πόσες σχέσεις που ξεκίνησαν με τον καλύτερο τρόπο μετατράπηκαν στη συνέχεια σε τοξικές σχέσεις, σε σχέσεις κατοχής του άλλου, χωρίς σεβασμό και αίσθηση του ορίου; Αυτοί είναι έρωτες στους οποίους έλειπε η αγνότητα: μια αρετή που δεν πρέπει να συγχέεται με τη σεξουαλική αποχή –η αγνότητα είναι κάτι περισσότερο από τη σεξουαλική αποχή–, αλλά πρέπει να συνδέεται με τη θέληση να μην κατέχεις ποτέ τον άλλον. Να αγαπάς σημαίνει να σέβεσαι τον άλλον, να επιζητάς την ευτυχία του, να καλλιεργείς ενσυναίσθηση για τα συναισθήματά του, να έχεις διάθεση να γνωρίσεις ένα σώμα, μια ψυχολογία και μια ψυχή που δεν είναι δικά σου, και που πρέπει να τα συλλογίζεσαιγια την ομορφιά της οποίας είναι φορείς. Αυτό είναι αγάπη, και η αγάπη είναι όμορφη.
Η λαγνεία, αντιθέτως, γελοιοποεί όλα αυτά: η λαγνεία λεηλατεί, αρπάζει, καταναλώνει βιαστικά, δεν θέλει να ακούσει τον άλλον αλλά μόνο την προσωπική ανάγκη και απόλαυση. Η λαγνεία θεωρεί κάθε φλερτ βαρετό, δεν αναζητά εκείνη τη σύνθεση μεταξύ λογικής, ορμής και συναισθήματος που θα μας βοηθούσε να καθοδηγήσουμε την ύπαρξή μας με σύνεση. Ο λάγνος αναζητά μόνο σύντομα μονοπάτια: δεν καταλαβαίνει ότι ο δρόμος της αγάπης πρέπει να διανυθεί αργά, και αυτή η υπομονή, μακριά από το να είναι συνώνυμο τηςπλήξης, μας επιτρέπει να κάνουμε τις ερωτικές μας σχέσεις ευτυχισμένες.
Αλλά υπάρχει ένας δεύτερος λόγος για τον οποίο η λαγνεία είναι ένα επικίνδυνο πάθος. Ανάμεσα σε όλες τις απολαύσεις του ανθρώπου, η σεξουαλικότητα έχει μια ισχυρή φωνή. Περιλαμβάνει όλες τις αισθήσεις, κατοικείτόσο στο σώμα όσο και στην ψυχή, και αυτό είναι πάρα πολύ όμορφο, αλλά αν δεν πειθαρχεί με υπομονή, αν δεν είναι εγγεγραμμένη σε μια σχέση και σε μια ιστορία όπου δύο άτομα τη μεταμορφώνουν σε ερωτικό χορό, αυτή μετατρέπεται σε μια αλυσίδα που στερεί από τον άνθρωπο την ελευθερία. Η σεξουαλική ευχαρίστηση, η οποία είναι δώρο από τον Θεό, υπονομεύεται από την πορνογραφία: ικανοποίηση χωρίς σχέση που μπορεί να δημιουργήσει μορφές εθισμού. Πρέπει να υπερασπιστούμε τον έρωτα, τον έρωτα της καρδιάς, του μυαλού, του σώματος, τον αγνό έρωτα δωρίζοντας ο ένας τον εαυτό του στον άλλον. Και αυτή είναι η ομορφιά της σεξουαλικής επαφής.
Το να κερδίσεις τη μάχη ενάντια στη λαγνεία, ενάντια στην χρησιμοποίηση του άλλου ως «πράγμα», μπορεί να είναι ένα εγχείρημα που διαρκεί όλη τη ζωή. Ωστόσο, το έπαθλο αυτής της μάχης είναι το πιο σημαντικό από όλα, διότι πρόκειται για τη διατήρηση εκείνης της ομορφιάς που ο Θεός ενέγραψε στην πλάση του όταν φαντάστηκε την αγάπη μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας, που δεν είναι για να χρησιμοποιεί ο ένας τον άλλον, αλλά για να αγαπά ο ένας τον άλλον. Αυτή η ομορφιά που μας κάνει να πιστεύουμε ότι το να χτίζουμε μια ιστορία μαζί, είναι καλύτερο από το να κυνηγάμε περιπέτειες –υπάρχουν πολλοί Δον Ζουάν!–, το να καλλιεργούμε την τρυφερότητα είναι καλύτερο από το να υποκύπτουμε στον δαίμονα της κτητικότητας –η αληθινή αγάπη δεν κατέχει, δίνεται–, το να υπηρετούμε είναι καλύτερο από το να κατακτούμε. Διότι αν δεν υπάρχει αγάπη, η ζωή είναι θλιβερή, είναι θλιβερή μοναξιά. Ευχαριστώ.
———————-
Μετάφραση: π.Λ
