ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Πλατεία Αγίου Πέτρου

Τετάρτη, 15 Μαΐου 2024

Κατήχηση. Τα πάθη και οι αρετές. 19. Η αγάπη

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Σήμερα θα μιλήσουμε για την τρίτη θεολογική αρετή, την αγάπη. Οι άλλες δύο, ας θυμηθούμε, ήταν η πίστη και η ελπίδα: σήμερα θα μιλήσουμε για την τρίτη, την αγάπη. Αυτή είναι το επιστέγασμα όλης της διαδρομής που κάναμε με την κατήχηση για τις αρετές. Το να σκεφτόμαστε την αγάπη διευρύνει αμέσως την καρδιά, διευρύνει τον νου, τρέχει στα θεόπνευστα λόγια του Αποστόλου Παύλου στην Πρώτη προς Κορινθίους Επιστολή. Ολοκληρώνοντας εκείνο τον υπέροχο ύμνο, ο Άγιος Παύλος παραθέτει την τριάδα των θεολογικών αρετών και αναφωνεί: «Θα μείνουν τελικά για πάντα αυτά τα τρία: η πίστη, η ελπίδα κι η αγάπη. Και απ’ αυτά, το πιο σπουδαίο είναι η αγάπη» (Α’Κορ 13,13).

Ο Παύλος απευθύνει αυτά τα λόγια σε μια κοινότητα που δεν ήταν τέλεια στην αδελφική αγάπη: οι Χριστιανοί της Κορίνθου ήταν αρκετά φιλονικείς, υπήρχαν εσωτερικές διαιρέσεις· υπάρχουν εκείνοι που ισχυρίζονται ότι έχουν πάντα δίκιο και δεν ακούνε τους άλλους, θεωρώντας τους κατώτερους. Ο Παύλος υπενθυμίζει σε αυτούς τους ανθρώπους ότι η γνώση φουσκώνει με υπεροψία, ενώ η αγάπη οικοδομεί (βλ Α’Κορ 8,2). Στη συνέχεια ο Απόστολος καταγράφει ένα σκάνδαλο που αγγίζει ακόμη και τη στιγμή της μέγιστης ένωσης μιας χριστιανικής κοινότητας, δηλαδή το «δείπνο του Κυρίου», την ευχαριστιακή ιεροτελεστία: ακόμη κι εκεί υπάρχουν διαιρέσεις, και υπάρχουν εκείνοι που το εκμεταλλεύονται για να φάνε και πιούνε αποκλείοντας αυτούς που δεν έχουν τίποτα (βλ. Α’Κορ 11,18-22). Αντιμέτωπος με αυτό, ο Παύλος δίνει μια ξεκάθαρη κρίση: «Όταν συναθροίζεστε δεν τελείτε σωστά το δείπνο του Κυρίου» (στ. 20), έχετε ένα άλλο τελετουργικό, το οποίο είναι παγανιστικό, δεν είναι το δείπνο του Κυρίου.

Ποιος ξέρει, ίσως στην κοινότητα της Κορίνθου κανείς δεν πίστευε ότι είχε διαπράξει αμάρτημα και τους ακούγονταν λίγο ακατανόητα εκείνα τα σκληρά λόγια του Αποστόλου. Πιθανόν όλοι ήταν πεπεισμένοι ότι είναι καλοί άνθρωποι, και αν τους ρωτούσαν για την αγάπη, θα απαντούσαν ότι η αγάπη ήταν ασφαλώς μια πολύ σημαντική αξία για αυτούς, όπως και η φιλία και η οικογένεια. Και στις μέρες μας επίσης η αγάπη είναι στα χείλη όλων, είναι στα χείλη πολλών «influencer» και στα ρεφρέν πολλών τραγουδιών. Μιλάμε πολύ για την αγάπη, αλλά τι είναι η αγάπη;

«Μα τι γίνεται με την άλλη αγάπη;», φαίνεται να ρωτά ο Παύλος τους Χριστιανούς του στην Κόρινθο. Όχι με την αγάπη που ανεβαίνει, αλλά με την αγάπη που κατεβαίνει· όχι με αυτή που παίρνει, αλλά με αυτή που δίνει· όχι με αυτή που φαίνεται, αλλά με αυτή που κρύβεται. Ο Παύλος ανησυχεί ότι στην Κόρινθο –όπως και μεταξύ μας σήμερα– υπάρχει σύγχυση, και ότι στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ίχνος της θεολογικής αρετής της αγάπης, αυτής που προέρχεται μόνο από τον Θεό. Και αν έστω και με τα λόγια όλοι διαβεβαιώνουν ότι είναι καλοί άνθρωποι, ότι αγαπούν την οικογένεια και τους φίλους τους, στην πραγματικότητα γνωρίζουν ελάχιστα για την αγάπη του Θεού.

Οι Χριστιανοί της αρχαιότητας είχαν αρκετές ελληνικές λέξεις διαθέσιμες για να ορίσουν την αγάπη, όπως «φιλία», «έρως» Τελικά, επικράτησε η λέξη «αγάπη». Διότι στην πραγματικότητα οι Χριστιανοί είναι ικανοί για όλες τις αγάπες του κόσμου: κι αυτοί ερωτεύονται, λίγο πολύ όπως συμβαίνει σε όλους. Και αυτοί βιώνουν τις ευεργεσίες που προέρχονται από τη φιλία. Βιώνουν επίσης την αγάπη για την πατρίδα και την παγκόσμια αγάπη για όλη την ανθρωπότητα. Υπάρχει όμως μια μεγαλύτερη αγάπη, μια αγάπη που προέρχεται από τον Θεό και κατευθύνεται προς τον Θεό, που μας δίνει τη δυνατότητα να αγαπήσουμε τον Θεό, να γίνουμε φίλοι του, μας δίνει τη δυνατότητα να αγαπήσουμε τον πλησίον μας όπως τον αγαπά ο Θεός, με την επιθυμία να μοιραστούμε τη φιλία με τον Θεό. Αυτή η αγάπη, εξαιτίας του Χριστού, μας ωθεί εκεί όπου ανθρωπίνως δεν θα πηγαίναμε: είναι αγάπη για τον φτωχό, για ό,τι δεν είναι αξιαγάπητο, για εκείνον που δεν μας αγαπά και δεν είναι ευγνώμων. Είναι η αγάπη για αυτό που κανείς δεν θα αγαπούσε· ακόμη και για τον εχθρό. Αυτό είναι «θεολογικό», αυτό προέρχεται από τον Θεό, είναι έργο του Αγίου Πνεύματος σ’ εμάς.

Κηρύττει ο Ιησούς, στην Επί του Όρους Ομιλία: «Αν αγαπάτε αυτούς που σας αγαπούν, ποια εύνοια περιμένετε από τον Θεό; Αφού και οι αμαρτωλοί αγαπούν αυτούς που τους αγαπούν. Κι αν κάνετε καλό σ’ αυτούς που σας κάνουν καλό, ποια εύνοια περιμένετε από τον Θεό; Και οι αμαρτωλοί το ίδιο κάνουν» (Λκ 6,32-33). Και καταλήγει: «Αντίθετα, εσείς να αγαπάτε τους εχθρούς σας –εμείς έχουμε συνηθίσει να μιλάμε άσχημα για τους εχθρούς μας– να αγαπάτε τους εχθρούς σας, να κάνετε το καλό και να δανείζετε, χωρίς να περιμένετε να πάρετε πίσω τίποτα. Έτσι, ο Θεός, που είναι καλός ακόμη και με τους αχάριστους και τους κακούς, θα σας ανταμείψει με το παραπάνω και θα σας κάνει παιδιά του» (στ. 35). Ας θυμηθούμε αυτό: «Αγάπα τους εχθρούς σου, κάνε το καλό και δάνειζε χωρίς να περιμένεις τίποτα». Ας μην το ξεχνάμε αυτό!

Με αυτά τα λόγια η αγάπη αποκαλύπτεται ως θεολογική αρετή και παίρνει το όνομα της φιλανθρωπίας. Η αγάπη είναι φιλανθρωπία. Αντιλαμβανόμαστε αμέσως ότι είναι μια δύσκολη αγάπη, πράγματι αδύνατο να την εξασκήσουμε αν δεν ζούμε εν Θεώ. Η ανθρώπινη φύση μας μάς κάνει να αγαπάμε αυθόρμητα ό,τι είναι καλό και ωραίο. Στο όνομα ενός ιδανικού ή μιας μεγάλης αγάπης μπορούμε επίσης να είμαστε γενναιόδωροι και να κάνουμε ηρωικές πράξεις. Αλλά η αγάπη του Θεού υπερβαίνει αυτά τα κριτήρια. Η χριστιανική αγάπη αγκαλιάζει το μη αγαπητό, προσφέρει τη συγχώρεση –πόσο δύσκολο είναι να συγχωρείς! πόση αγάπη χρειάζεται για να συγχωρήσεις!–, η χριστιανική αγάπη ευλογεί αυτούς που βρίζουν, ενώ εμείς έχουμε συνηθίσει, μπροστά σε μια προσβολή ή μια κατάρα, να απαντάμε με μια άλλη ύβρι, με μια άλλη κατάρα. Είναι μια αγάπη τόσο τολμηρή που φαίνεται σχεδόν αδύνατη, ωστόσο είναι το μόνο που θα μείνει από εμάς. Η αγάπη είναι η «στενή πόρτα» από την οποία θα περάσουμε για να εισέλθουμε στη Βασιλεία του Θεού. Διότι όταν έρθει το βράδυ της ζωής δεν θα κριθούμε με βάση τη γενική αγάπη, θα κριθούμε ακριβώς επί της φιλανθρωπίας, επί της αγάπης που είχαμε συγκεκριμένα. Και ο Ιησούς μας το λέει αυτό, τόσο όμορφα: «Σας βεβαιώνω πως αφού τα κάνατε αυτά για έναν από τους άσημους αδερφούς μου, τα κάνατε για μένα» (Μτ 25,40). Αυτό είναι το όμορφο, το σπουδαίο της αγάπης. Εμπρός και θάρρος!

______________

Μετάφραση: π.Λ