ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Πλατεία Αγίου Πέτρου

Τετάρτη, 30 Νοεμβρίου 2022

Κατήχηση περί Διακρίσεως: 11. Η αυθεντική παρηγοριά

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Συνεχίζοντας τη μελέτη μας περί διακρίσεως, και ειδικότερα για την πνευματική εμπειρία που ονομάζεται «παρηγοριά», αναρωτιόμαστε: πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε την αυθεντική παρηγοριά; Είναι ένα πολύ σημαντικό ερώτημα για μια καλή διάκριση, για να μην εξαπατηθούμε στην αναζήτηση του αληθινού καλού μας. Κάποια κριτήρια μπορούμε να τα βρούμε σε ένα απόσπασμα από τις Πνευματικές Ασκήσεις του Αγίου Ιγνατίου Λογιόλα. Λέει το εξής: «Αν όλα είναι καλά στις σκέψεις, η αρχή, η μέση και το τέλος, και αν όλα είναι προσανατολισμένα προς το καλό, αυτό είναι σημάδι του καλού αγγέλου. Από την άλλη πλευρά, μπορεί κατά τη διάρκεια των σκέψεων να παρουσιαστεί κάτι κακό ή που αποσπά την προσοχή ή είναι λιγότερο καλό από αυτό που η ψυχή είχε προηγουμένως προτείνει να κάνει, ή κάτι που αποδυναμώνει την ψυχή, την κάνει ανήσυχη, τη βάζει σε αναταραχή και της αφαιρεί την ειρήνη, την ηρεμία και τη γαλήνη που είχε πριν: αυτό λοιπόν είναι ένα σαφές σημάδι ότι αυτές οι σκέψεις προέρχονται από το κακό πνεύμα» (αρ. 333).

Πρόκειται για πολύτιμες ενδείξεις, που αξίζουν ένα σύντομο σχόλιο. Τι σημαίνει ότι η αρχή είναι προσανατολισμένη προς το καλό; Για παράδειγμα, έχω τη σκέψη να προσευχηθώ, και παρατηρώ ότι συνοδεύεται από αγάπη προς τον Κύριο και τον πλησίον, με καλεί να κάνω πράξεις γενναιοδωρίας, φιλανθρωπίας: είναι μια καλή αρχή. Αντιθέτως, μπορεί αυτή η σκέψη να έρθει για να αποφύγω μια εργασία ή μια χάρη που μου ζητήθηκε: κάθε φορά που πρέπει να πλύνω τα πιάτα ή να καθαρίσω το σπίτι, μου έρχεται μια μεγάλη όρεξη να αρχίσω να προσεύχομαι!

Όμως η προσευχή δεν είναι διαφυγή από τα καθήκοντά μας, αντιθέτως είναι βοήθημα στην επίτευξη του καλού που καλούμαστε να πράξουμε, εδώ και τώρα. Αυτό αφορά την αρχή. Έπειτα υπάρχει η μέση, δηλαδή αυτό που έρχεται μετά, αυτό που ακολουθεί εκείνη τη σκέψη. Παραμένοντας στο προηγούμενο παράδειγμα, αν αρχίσω να προσεύχομαι και, όπως κάνει ο Φαρισαίος της παραβολής (πρβλ. Λκ 18,9-14), τείνω να περηφανεύομαι για τον εαυτό μου και να περιφρονώ τους άλλους, ίσως με μια αγανακτισμένη και όξινη καρδιά, τότε αυτά είναι σημάδια ότι το κακό πνεύμα χρησιμοποίησε αυτή τη σκέψη ως κλειδί πρόσβασης για να μπει στην καρδιά μου και να μου μεταφέρει τα συναισθήματά του.

Και μετά υπάρχει το τέλος. Το τέλος είναι μια πτυχή που έχουμε ήδη συναντήσει, δηλαδή: πού με οδηγεί αυτή η σκέψη; Για παράδειγμα, μπορεί να συμβεί να δουλέψω σκληρά για ένα όμορφο και άξιο έργο, αλλά αυτό με ωθεί να σταματήσω να προσεύχομαι, βρίσκομαι όλο και πιο επιθετικός και μοχθηρός, πιστεύω ότι όλα εξαρτώνται από εμένα, μέχρι να χάσω την εμπιστοσύνη μου στον Θεό. Εδώ προφανώς υπάρχει η δράση του κακού πνεύματος.

Το ύφος του εχθρού -το ξέρουμε- είναι να παρουσιάζεται με ύπουλο, μεταμφιεσμένο τρόπο: ξεκινάει από αυτό που αγαπάμε περισσότερο και μετά μας τραβάει κοντά του, σιγά σιγά: το κακό εισέρχεται κρυφά, χωρίς ο άνθρωπος να το αντιλαμβάνεται. Και με τον καιρό η ευγένεια γίνεται σκληρότητα: αυτή η σκέψη αποκαλύπτεται όπως είναι στην πραγματικότητα.

Εξ ου και η σπουδαιότητα αυτής της υπομονετικής αλλά απαραίτητης εξέτασης της προέλευσης και της αλήθειας των σκέψεών μας. Είναι μια πρόσκληση να μάθουμε από τις εμπειρίες, από ό,τι μας συμβαίνει, για να μην επαναλαμβάνουμε συνεχώς τα ίδια λάθη. Όσο περισσότερο γνωρίζουμε τον εαυτό μας, τόσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστε από πού εισέρχεται το κακό πνεύμα, τα «password» του, τις πόρτες εισόδου της καρδιάς μας, που είναι τα σημεία στα οποία είμαστε πιο ευαίσθητοι, ώστε να προσέχουμε για το μέλλον.

Τα παραδείγματα θα μπορούσαν να πολλαπλασιαστούν, αντανακλώντας τις μέρες μας. Γι’ αυτό η καθημερινή εξέταση της συνείδησης είναι τόσο σημαντική: είναι η πολύτιμη προσπάθεια της εκ νέου ανάγνωσης της ζωής μας από μια συγκεκριμένη οπτική γωνία. Το να συνειδητοποιούμε αυτό που συμβαίνει είναι σημαντικό, είναι ένα σημάδι ότι η χάρη του Θεού εργάζεται μέσα μας, βοηθώντας μας να αναπτυχθούμε σε ελευθερία και επίγνωση.

Η αληθινή παρηγοριά είναι ένα είδος επιβεβαίωσης του γεγονότος ότι κάνουμε αυτό που θέλει ο Θεός από εμάς, ότι βαδίζουμε στους δρόμους του, δηλαδή στους δρόμους της ζωής, της χαράς, της ειρήνης. Η διάκριση, πράγματι, δεν εστιάζει απλώς στο καλό ή στο μέγιστο δυνατό καλό, αλλά σε αυτό που είναι καλό για μένα εδώ και τώρα: σε αυτό καλούμαι να αναπτυχθώ, θέτοντας όρια σε άλλες ελκυστικές αλλά εξωπραγματικές προτάσεις, ώστε να μην να εξαπατηθώ στην αναζήτηση του αληθινού καλού.

——————–

Μετάφραση: π.Λ