ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Αίθουσα Παύλος Στ’

Τετάρτη, 29 Δεκεμβρίου 2021 

Κατήχηση επικεντρωμένη στον Άγιο Ιωσήφ – 5. Ο Άγιος Ιωσήφ, ως ένας κατατρεγμένος και θαρραλέος πρόσφυγας

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα! 

Σήμερα θα ήθελα να σας παρουσιάσω τον Άγιο Ιωσήφ ως έναν κατατρεγμένο και θαρραλέο πρόσφυγα. Έτσι τον περιγράφει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος. Το συγκεκριμένο γεγονός στη ζωή του Ιησού, που έχει επίσης τον Ιωσήφ και τη Μαρία ως πρωταγωνιστές, είναι παραδοσιακά γνωστό ως «η φυγή στην Αίγυπτο» (βλ. Μτ 2,13-23). Η οικογένεια της Ναζαρέτ υπέστη αυτή την ταπείνωση και βίωσε από πρώτο χέρι την επισφάλεια, τον φόβο, την οδύνη να πρέπει να εγκαταλείψουν τη γη τους. Και σήμερα ακόμη πολλοί από τους αδελφούς μας και πολλές από τις αδελφές μας αναγκάζονται να ζήσουν την ίδια αδικία και τα ίδια βάσανα. Αιτία είναι σχεδόν πάντα η αλαζονεία και η βία των ισχυρών. Αυτό συνέβη και για τον Ιησού.

Ο βασιλιάς Ηρώδης μαθαίνει από τους Μάγους τη γέννηση του «βασιλιά των Ιουδαίων», και η είδηση ​​τον αναστατώνει. Νιώθει ανασφάλεια, ότι απειλείται η δύναμή του. Συγκεντρώνει λοιπόν όλες τις αρχές της Ιερουσαλήμ για να ρωτήσει για τον τόπο της γέννησής του και ζητά από τους Μάγους να τον ενημερώσουν επακριβώς, ώστε -όπως λέει ψευδόμενος – να πάει κι αυτός να τον προσκυνήσει. Ωστόσο, συνειδητοποιώντας ότι οι Μάγοι είχαν φύγει από άλλο δρόμο, συνέλαβε ένα πονηρό σχέδιο: να θανατώσει όλα τα παιδιά της Βηθλεέμ από ηλικίας δύο ετών και κάτω.

Στο μεταξύ, ένας άγγελος διατάζει τον Ιωσήφ: «Σήκω αμέσως, πάρε το παιδί και τη μητέρα του και φύγε στην Αίγυπτο και μείνε εκεί ωσότου σου πω. Γιατί ο Ηρώδης όπου να ’ναι θα ψάξει να βρει το παιδί, για να το σκοτώσει» (Μτ 2,13). Το σχέδιο του Ηρώδη θυμίζει αυτό του Φαραώ που ρίχνει όλα τα αρσενικά παιδιά του λαού του Ισραήλ στον Νείλο (βλ. Εξ 1,22). Και η φυγή στην Αίγυπτο παραπέμπει σε ολόκληρη την ιστορία του Ισραήλ ξεκινώντας από τον Αβραάμ, ο οποίος παρέμεινε επίσης εκεί (βλ. Γεν 12,10), μέχρι τον Ιωσήφ, τον γιο του Ιακώβ, που τον πούλησαν οι αδελφοί του (πρβλ. Γεν. 37:36) και μετά έγινε «αρχηγός της χώρας» (βλ. Γεν 41,37-57), και στον Μωυσή, που απελευθέρωσε τον λαό του από τη σκλαβιά των Αιγυπτίων (βλ. Εξ 1,18).

Η φυγή της Αγίας Οικογένειας στην Αίγυπτο σώζει τον Ιησού, αλλά δυστυχώς δεν εμποδίζει τον Ηρώδη να πραγματοποιήσει τη σφαγή του. Βρισκόμαστε έτσι αντιμέτωποι με δύο αντίθετες προσωπικότητες: από τη μια ο Ηρώδης με την αγριότητά του και από την άλλη ο Ιωσήφ με την ανησυχία και το θάρρος του. Ο Ηρώδης θέλει να υπερασπιστεί τη δύναμή του, το συμφέρον του, με αδίστακτη σκληρότητα, όπως μαρτυρούν και οι εκτελέσεις μιας από τις γυναίκες του, μερικών από τα παιδιά του και εκατοντάδων αντιπάλων του. Ήταν ένας σκληρός άνθρωπος: για να λύνει προβλήματα, είχε μόνο μια συνταγή: να εξοντώνει. Είναι το σύμβολο πολλών τυράννων του χθες και του σήμερα, Και γι’ αυτούς, γι’ αυτούς τους τυράννους, οι άνθρωποι δεν έχουν σημασία: μετράει η εξουσία, και αν χρειάζονται χώρο για εξουσία, εξοντώνουν ανθρώπους.

Και αυτό συμβαίνει και σήμερα: δεν χρειάζεται να πάμε στην αρχαία ιστορία, συμβαίνει σήμερα. Είναι ο άνθρωπος που γίνεται «λύκος» για τους άλλους ανθρώπους. Η ιστορία είναι γεμάτη από πρόσωπα τα οποία, ζώντας στο έλεος των φόβων τους, προσπαθούν να τους ξεπεράσουν ασκώντας εξουσία με δεσποτικό τρόπο και προχωρώντας σε απάνθρωπες βιαιότητες. Αλλά δεν πρέπει να πιστεύουμε ότι πράττει κανείς όπως ο Ηρώδης μόνο όταν γίνεται τύραννος. Στην πραγματικότητα είναι μια στάση στην οποία μπορούμε να πέσουμε όλοι, κάθε φορά που προσπαθούμε να διώξουμε τους φόβους μας με αλαζονεία, με λεκτική προσβολή ή με βάναυσες πράξεις που έχουν σκοπό να εξουδετερώσουν τους γύρω μας. Έχουμε κι εμείς στην καρδιά μας τη δυνατότητα να γίνουμε ένας μικρός Ηρώδης.

Ο Ιωσήφ είναι το αντίθετο του Ηρώδη: πρώτα απ’ όλα είναι «άνθρωπος δίκαιος» (Μτ 1,19), ενώ ο Ηρώδης είναι ένας δικτάτορας. Αποδεικνύεται επίσης θαρραλέος στην εκτέλεση της διαταγής του Αγγέλου. Μπορεί κανείς να φανταστεί τις αντιξοότητες που είχε να αντιμετωπίσει στο μακρύ και επικίνδυνο ταξίδι και τις δυσκολίες που είχε να επιφέρει η παραμονή σε μια ξένη χώρα, με μια άλλη γλώσσα. Το θάρρος του αναδεικνύεται και τη στιγμή της επιστροφής του, όταν καθησυχασμένος από τον Άγγελο ξεπερνά τους κατανοητούς φόβους, και με τη Μαρία και τον Ιησού εγκαθίσταται στη Ναζαρέτ (βλ. Μτ 2,19-23).

Ο Ηρώδης και ο Ιωσήφ είναι δύο αντίθετοι χαρακτήρες, που αντικατοπτρίζουν τα δύο πρόσωπα της αέναης ανθρωπότητας. Είναι λανθασμένη η αντίληψη ότι το θάρρος είναι η αποκλειστική αρετή του ήρωα. Στην πραγματικότητα, η καθημερινότητα του κάθε ανθρώπου – η δική μου, η δική σου, όλων μας – απαιτεί θάρρος:  δεν μπορούμε να επιβιώσουμε χωρίς θάρρος! Το θάρρος για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της κάθε μέρας. Σε όλες τις εποχές και σε όλους τους πολιτισμούς βρίσκουμε θαρραλέους άνδρες και γυναίκες οι οποίοι, για να είναι συνεπείς με το “πιστεύω” τους, υπερέβησαν κάθε είδους δυσκολίες, υπομένοντας αδικίες, καταδίκες, ακόμη και τον θάνατο. Το θάρρος είναι συνώνυμο με την ανδρεία, η οποία μαζί με τη δικαιοσύνη, τη φρόνηση και την εγκράτεια εντάσσεται στην ομάδα των ανθρώπινων αρετών, που ονομάζονται «κύριες».

Το μάθημα που μας δίνει σήμερα ο Ιωσήφ είναι το εξής: η ζωή μας επιφυλάσσει πολλές αντιξοότητες, και μπροστά σε αυτές μπορεί να νιώσουμε απειλή, να φοβηθούμε, αλλά δεν μπορούμε να υπερβούμε κάποιες καταστάσεις βγάζοντας το χειρότερο του εαυτού μας, όπως κάνει ο Ηρώδης, αλλά μάλλον συμπεριφερόμενοι σαν τον Ιωσήφ, ο οποίος αντιδρά στον φόβο με το θάρρος να εμπιστευτεί τον εαυτό του στην Πρόνοια του Θεού.

Σήμερα πιστεύω ότι χρειαζόμαστε μια προσευχή για όλους τους μετανάστες, για όλους τους διωκόμενους και για όλους εκείνους που είναι θύματα δυσμενών καταστάσεων: είτε πρόκειται για πολιτικές, ιστορικές ή προσωπικές καταστάσεις. Αλλά, ας σκεφτούμε τους τόσους πολλούς ανθρώπους που είναι θύματα πολέμων, που θέλουν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και δεν μπορούν. Ας σκεφτούμε τους πρόσφυγες που ξεκινούν αυτόν τον δρόμο για να είναι ελεύθεροι και πολλοί χάνουν τη ζωή τους κατά την πορεία ή στη θάλασσα. Ας σκεφτούμε τον Ιησού στην αγκαλιά του Ιωσήφ και της Μαρίας, να τρέπονται σε φυγή, και ας δούμε σε Αυτόν κάθε έναν από τους σημερινούς πρόσφυγες. Αυτή είναι μια πραγματικότητα της σημερινής μετανάστευσης, μπροστά στην οποία δεν μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μας. Είναι ένα κοινωνικό σκάνδαλο της ανθρωπότητας.

Άγιε Ιωσήφ,

εσύ που βίωσες τα βάσανα εκείνων που πρέπει να διαφύγουν

για να σώσουν τις ζωές των αγαπημένων τους προσώπων,

προστάτεψε όλους εκείνους που διαφεύγουν από τον πόλεμο,

το μίσος, την πείνα.

Στηρίξέ τους στις δυσκολίες τους, ενίσχυσε την ελπίδα τους,

και κάνε να συναντήσουν την αποδοχή και την αλληλεγγύη.

Οδήγησε τα βήματά τους

και άνοιξε τις καρδιές όσων μπορούν να τους βοηθήσουν. Αμήν.

——————————————

Μετάφραση: π. Λέων Κισκίνης