ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Αίθουσα Παύλος Στ’
Τετάρτη, 23 Μαρτίου 2022
Κατήχηση περί Γήρατος – 4. Ο αποχαιρετισμός και η κληρονομιά: μνήμη και μαρτυρία
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Στη Βίβλο, της αφήγησης του θανάτου του γέροντα Μωυσή προηγείται η πνευματική του διαθήκη, που ονομάζεται «Άσμα του Μωυσή». Αυτό το Άσμα είναι πάνω απ’ όλα μια όμορφη ομολογία πίστεως: «Θα διαλαλήσω του Κυρίου τ’ όνομα, το μεγαλείο υμνήστε του Θεού μας. Γιατί είναι βράχος, τέλεια τα έργα του· οι δρόμοι του όλοι με δικαιοσύνη. Θεός πιστός και δίχως αδικία, Θεός ευθύς και δίκαιος» (Δτ 32,3-4). Είναι όμως και ανάμνηση της ιστορίας που έζησε με τον Θεό, των περιπετειών του λαού που διαμορφώθηκε ξεκινώντας από την πίστη στον Θεό του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ. Και επομένως ο Μωυσής θυμάται επίσης τις πίκρες και τις απογοητεύσεις του ίδιου του Θεού: την πιστότητά Του που δοκιμάζεται συνεχώς από τις απιστίες του λαού του. (…)
Όταν ο Μωυσής κάνει αυτή την ομολογία πίστεως, βρίσκεται στο κατώφλι της γης της επαγγελίας, καθώς και της αναχώρησής του από τη ζωή. Ήταν εκατόν είκοσι ετών, σημειώνει η αφήγηση, «αλλά η όρασή του δεν είχε αδυνατίσει» (Δτ 34,7). (…) Η ζωντάνια του βλέμματός του είναι ένα πολύτιμο δώρο: του επιτρέπει να μεταδώσει την κληρονομιά της μακρόχρονης εμπειρίας ζτης ωής και πίστεώς του, με την απαραίτητη διαύγεια. (…)
Ένα γήρας στο οποίο χορηγείται αυτή η διαύγεια είναι ένα πολύτιμο δώρο για την επόμενη γενιά. Η προσωπική και άμεση ακρόαση της αφήγησης μιας βιωμένης πίστεως, με όλα τα σκαμπανεβάσματά της, είναι αναντικατάστατη. Το να τη διαβάζεις σε βιβλία, να τη βλέπεις σε ταινίες, να τη συμβουλεύεσαι στο διαδίκτυο, όσο χρήσιμο κι αν είναι, δεν θα είναι ποτέ το ίδιο. Αυτή η μετάδοση – που είναι η πραγματική παράδοση! (…) – λείπει πολύ σήμερα, όλο και περισοοτερο, στις νέες γενιές. (…) Η άμεση διήγηση, από άνθρωπο σε άνθρωπο, έχει τόνους και τρόπους επικοινωνίας που κανένα άλλο μέσο δεν μπορεί να αντικαταστήσει. Ένας ηλικιωμένος που έζησε πολύ καιρό, και έχει το δώρο μιας διαυγούς και παθιασμένης μαρτυρίας της ιστορίας του, είναι μια αναντικατάστατη ευλογία. Είμαστε σε θέση να αναγνωρίσουμε και να τιμήσουμε αυτό το δώρο; Η μετάδοση της πίστεως -και του νοήματος της ζωής- ακολουθεί σήμερα αυτήν την πορεία; (…)
Στον πολιτισμό μας, τον τόσο «πολιτικά ορθό», αυτός ο δρόμος φαίνεται να παρεμποδίζεται με πολλούς τρόπους: στην οικογένεια, στην κοινωνία, στην ίδια τη χριστιανική κοινότητα. Κάποιος μάλιστα προτείνει να καταργηθεί η διδασκαλία της ιστορίας, ως περιττή πληροφορία για κόσμους που δεν είναι πλέον επίκαιροι, που αφαιρεί πόρους από τη γνώση του παρόντος. (…)
Από την μετάδοση της πίστεως, αντίθετα, λείπει συχνά το πάθος μιας «βιωμένης ιστορίας». (…) Και μετά δύσκολα μπορεί να σε ελκύσει να επιλέξεις την αγάπη για πάντα, την πιστότητα στον λόγο σου, την επιμονή στην αφοσίωση, τη συμπόνια για τα πληγωμένα και καταβεβλημένα πρόσωπα. Φυσικά, οι ιστορίες της ζωής πρέπει να μετατραπούν σε μαρτυρία και η μαρτυρία να είναι πιστή. Η ιδεολογία που λυγίζει την ιστορία στα δικά της πρότυπα δεν είναι ασφαλώς δίκαιη. Η προπαγάνδα, η οποία προσαρμόζει την ιστορία στην προώθηση της ομάδας κάποιου, δεν είναι δίκαιη. Δεν είναι δίκαιο να κάνουμε την ιστορία ένα δικαστήριο στο οποίο καταδικάζεται ολόκληρο το παρελθόν και κάθε μέλλον αποθαρρύνεται. (…)
Τα ίδια τα Ευαγγέλια αφηγούνται με ειλικρίνεια την ευλογημένη ιστορία του Ιησού χωρίς να κρύβουν τα λάθη, τις παρεξηγήσεις, ακόμη και τις προδοσίες των μαθητών. Αυτό είναι μαρτυρία. Αυτό είναι το δώρο της μνήμης που μεταδίδουν οι «πρεσβύτεροι» της Εκκλησίας, από την αρχή, περνώντας την «από χέρι σε χέρι» στην επόμενη γενιά. Θα μας κάνει καλό να αναρωτηθούμε: πόσο εκτιμούμε αυτόν τον τρόπο μετάδοσης της πίστεως, στο να περάσουμε τη σκυτάλη ανάμεσα στους μεγαλύτερους της κοινότητας και στους νέους που είναι ανοιχτοί στο μέλλον; (…)
Μερικές φορές, τυχαίνει να σκέφτομαι αυτήν την περίεργη ανωμαλία. Σήμερα η κατήχηση της χριστιανικής μυήσεωςς βασίζεται γενναιόδωρα στον Λόγο του Θεού και μεταδίδει ακριβείς πληροφορίες για τα δόγματα, για το ήθος της πίστεως και για τα ιερά μυστήρια. Συχνά, όμως, υπάρχει έλλειψη γνώσης της Εκκλησίας που προκύπτει από την ακρόαση και τη μαρτυρία της πραγματικής ιστορίας της πίστεως και της ζωής της εκκλησιαστικής κοινότητας, από την αρχή μέχρι σήμερα. Ως παιδιά μαθαίνουμε τον Λόγο του Θεού στις τάξεις της κατήχησης, αλλά την Εκκλησία τη «μαθένουμε», ως νέοι, στις σχολικές τάξεις και στα παγκόσμια μέσα ενημέρωσης.
Η αφήγηση της ιστορίας της πίστεως θα έπρεπε να είναι σαν το Άσμα του Μωυσή, όπως η μαρτυρία των Ευαγγελίων και των Πράξεων των Αποστόλων. Δηλαδή, μια ιστορία ικανή να υπενθυμίσει με συγκίνηση τις ευλογίες του Θεού και τις ελλείψεις μας με ειλικρίνεια. Καλό θα ήταν να υπήρχε εξαρχής, στην κατηχητική πορεία, και η συνήθεια να ακούγεται, από τη βιωμένη εμπειρία των ηλικιωμένων, η ξεκάθαρη ομολογία των ευλογιών που έλαβαν από τον Θεό, που πρέπει να διαφυλάγουμε, και η ειλικρινής μαρτυρία των αποτυχιών της πιστότητάς μας, την οποία πρέπει να αποκαταστήσουμε και να διορθώσουμε. Οι ηλικιωμενοι εισέρχονται στη γη της επαγγελίας, που ο Θεός επιθυμεί για κάθε γενιά, όταν προσφέρουν στους νέους την όμορφη μύηση της μαρτυρίας τους. (…) Τότε, καθοδηγούμενοι από τον Κύριο Ιησού, οι ηλικιωμένοι και οι νέοι εισέρχονται μαζί στη Βασιλεία του της ζωής και της αγάπης. (…) Ευχαριστώ!
———————–
Μετάφραση: π.Λ
