ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Αίθουσα Παύλος Στ’

Τετάρτη, 22 Σεπτεμβρίου 2021

Αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Σήμερα θα ήθελα να σας μιλήσω για το Αποστολικό Ταξίδι που έκανα στη Βουδαπέστη και τη Σλοβακία, το οποίο ολοκληρώθηκε μόλις μια εβδομάδα πριν, την περασμένη Τετάρτη. Θα το συνοψίσω ως εξής: ήταν ένα προσκύνημα προσευχής, ένα προσκύνημα στις ρίζες, ένα προσκύνημα ελπίδας. Προσευχή, ρίζες, ελπίδα…!

1. Ο πρώτος σταθμός ήταν στη Βουδαπέστη, για τη Θεία Λειτουργία κατά την ολοκλήρωση του Διεθνούς Ευχαριστιακού Συνεδρίου, το οποίο είχε αναβληθεί για ακριβώς ένα χρόνο λόγω της πανδημίας. Μεγάλη ήταν η συμμετοχή σε αυτή την ιεροτελεστία. Ο άγιος λαός του Θεού, την ημέρα του Κυρίου, συνάχθηκε στο ιερό μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, από το οποίο γεννιέται και αναγεννιέται συνεχώς. Συνάχθηκε κάτω από την αγκάλη του Σταυρού που βρισκόταν πάνω από την αγία Τράπεζα, για να δείξει την ίδια κατεύθυνση που υποδεικνύει η Ευχαριστία, δηλαδή τον δρόμο της ταπεινής και ανιδιοτελούς αγάπης, της γενναιόδωρης και με σεβασμό αγάπης προς όλους, της πίστεως που καθαρίζει από την κοσμικότητα και οδηγεί στην ουσιαστικότητα. Αυτή η πίστη μάς καθαρίζει διαρκώς και μας απομακρύνει από την κοσμικότητα που μας καταστρέφει όλους: η κοσμικότητα είναι ένα καρκίνωμα που μας καταστρέφει από μέσα.

Και το προσκύνημα της προσευχής ολοκληρώθηκε στη Σλοβακία κατά την Εορτή της Παναγίας Πονεμένης. Και εκεί, στο Σαστίν, στον ιερό προσκυνηματικό ναό της Παναγίας των Επτά Πόνων, ένας μεγάλος λαός τέκνων του Θεού συνέρευσε για την εορτή της Θεοτόκου, που αποτελεί την εθνική θρησκευτική εορτή. Το προσκύνημά μου ήταν έτσι ένα προσκύνημα προσευχής στην καρδιά της Ευρώπης, το οποίο ξεκίνησε με τη Θεία λατρεία και περατώθηκε με τη λαϊκή ευλάβεια. Διότι ο Λαός του Θεού καλείται πάνω απ’ όλα σε αυτό: να λατρεύει, να προσεύχεται, να προχωρά, να οδοιπορεί, να μεταστρέφεται, και σε όλα αυτά να νιώθει την ειρήνη, τη χαρά που μας δίνει ο Κύριος. Η ζωή μας πρέπει να είναι έτσι: να λατρεύουμε, να προσευχόμαστε, να προχωράμε, να οδοιπορούμε, να μεταστρεφόμαστε. Και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία στην ευρωπαϊκή ήπειρο, όπου η παρουσία του Θεού αποδυναμώνεται – και το βλέπουμε καθημερινά – μέσα στον καταναλωτισμό και στην «αιθαλομίχλη» μιας μοναδικής σκέψης, καρπού του μείγματος παλαιών και νέων ιδεολογιών. Και αυτό μας απομακρύνει από την οικειότητα με τον Κύριο, από την οικειότητα με τον Θεό. Σε αυτό το πλαίσιο, η απάντηση που θεραπεύει προέρχεται από την προσευχή, από τη μαρτυρία, από την ταπεινή αγάπη. Η ταπεινή αγάπη που υπηρετεί. Ας το θυμόμαστε αυτό: ο Χριστιανός είναι για να υπηρετεί.

Αυτό είδα στη συνάντηση με τον άγιο λαό του Θεού: έναν λαό πιστό, που υπέφερε από τον αθεϊστικό διωγμό. Το είδα επίσης στα πρόσωπα των Εβραίων αδελφών μας, με τους οποίους θυμηθήκαμε το Ολοκαύτωμα. Διότι δεν υπάρχει προσευχή χωρίς μνήμη. Τι σημαίνει αυτό; Ότι εμείς, όταν προσευχόμαστε, πρέπει να θυμόμαστε τη ζωή μας, τη ζωή του λαού μας, τη ζωή τόσων ανθρώπων που συνοδοιπορούν μαζί μας στην πόλη, λαμβάνοντας υπόψη την ιστορία τους. Ένας από τους Σλοβάκους Επισκόπους, ηλικιωμένος πλέον, μου είπε καθώς με χαιρετούσε: «Έκανα τον οδηγό τραμ για να κρυφτώ από τους κομμουνιστές». Είναι καλός αυτός ο Επίσκοπος: στη δικτατορία, στον διωγμό ήταν οδηγός τραμ, μετά έκανε κρυφά τη «δουλειά» του ως Επίσκοπος και κανείς δεν το ήξερε. Έτσι είναι στον διωγμό. Δεν υπάρχει προσευχή χωρίς μνήμη. Η προσευχή, η ανάμνηση της ζωής μας, της ζωής του λαού μας, της ιστορίας μας: να έχεις μνήμη και να θυμάσαι. Αυτό είναι καλό και βοηθά στην προσευχή.

2. Δεύτερη πτυχή: αυτό το ταξίδι ήταν ένα προσκύνημα στις ρίζες. Συναντώντας τους αδελφούς Επισκόπους, τόσο στη Βουδαπέστη όσο και στη Μπρατισλάβα, μπόρεσα ευγνωμονώντας να αγγίξω τη μνήμη αυτών των ριζών της πίστεως και της χριστιανικής ζωής, που είναι ζώσες στο λαμπρό παράδειγμα των ομολογητών της πίστεως, όπως οι Καρδινάλιοι Mindszenty και Korec, όπως ο Μακάριος Επίσκοπος Pavel Peter Gojdic. Ρίζες που κατεβαίνουν βαθιά στον ένατο αιώνα, στο ευαγγελιστικό έργο των αγίων αδελφών Κυρίλλου και Μεθοδίου, οι οποίοι συνόδευσαν αυτό το ταξίδι ως μια συνεχής παρουσία. Αντιλήφθηκα τη δύναμη αυτών των ριζών στην τέλεση της Θείας Λειτουργίας σύμφωνα με το βυζαντινό τυπικό, στο Πρέσοφ, κατά την εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Στους ύμνους ένιωσα την καρδιά του αγίου πιστού λαού να δονείται, σφυρηλατημένη από τα τόσα δεινά που υπέστη για την πίστη.

Επέμεινα επανειλημμένα στο γεγονός ότι αυτές οι ρίζες είναι αδιάλειπτα ζωντανές, γεμάτες από τον ζωτικό χυμό που είναι το Άγιο Πνεύμα, και ότι ως τέτοιες πρέπει να φυλάσσονται: όχι ως μουσειακά αντικείμενα, όχι ιδεολογικοποιημένες και εργαλειοποιημένες από συμφέροντα κύρους και εξουσίας, για την εδραίωση μιας κλειστής ταυτότητας. Όχι. Αυτό θα σήμαινε πως τις προδίδουμε και τις αποξηραίνουμε! Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος δεν είναι για μας πρόσωπα που πρέπει τυπικά να θυμόμαστε, αλλά πρότυπα προς μίμηση, διδάσκαλοι από τους οποίους μπορούμε συνεχώς να διδασκόμαστε το πνεύμα και τη μέθοδο του ευαγγελισμού, καθώς και την πολιτική δέσμευση. Και μάλιστα κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού στην καρδιά της Ευρώπης σκεφτόμουν συχνά τους πατέρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως την ονειρεύτηκαν, όχι σαν πρακτορείο διανομής του ιδεολογικού αποικισμού της μόδας. Όχι, αλλά όπως αυτοί την ονειρεύτηκαν. Οι ρίζες, όταν γίνονται κατανοητές και βιώνονται κατ’ αυτόν τον τρόπο, αποτελούν εγγύηση για το μέλλον: από αυτές ξεπροβάλλουν πυκνά κλαδιά ελπίδας. Έχουμε κι εμείς ρίζες: ο καθένας μας έχει τις δικές του ρίζες. Θυμόμαστε τις ρίζες μας; Τους πατέρες, τους παππούδες μας; Και είμαστε συνδεδεμένοι με τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας που είναι ένας θησαυρός; «Μα, είναι γέροι…». Όχι, όχι: σου δίνουν τον χυμό της ζωής, πρέπει να πας σε αυτούς και να πάρεις για να μεγαλώσεις και να συνεχίσεις. Δεν λέμε: «Πήγαινε, και βρες καταφύγιο στις ρίζες»: όχι, όχι. «Πήγαινε στις ρίζες, πάρε τον χυμό από εκεί και προχώρησε. Πήγαινε στη θέση σου». Μην το ξεχνάτε αυτό. Και επαναλαμβάνω αυτό που έχω πει πολλές φορές, εκείνο τον πολύ όμορφο στίχο: «Ό,τι είναι ανθισμένο πάνω στο δέντρο προέρχεται από αυτό που είναι ριζωμένο κάτω από τη γη». Μπορείς να αναπτυχθείς στον βαθμό που είσαι ενωμένος με τις ρίζες: σου έρχεται η δύναμη από εκεί. Αν κόψεις τις ρίζες, όλα νέα, νέες ιδεολογίες, αυτό δεν σε οδηγεί σε τίποτα, δεν σε κάνει να μεγαλώσεις: θα καταλήξεις άσχημα…

3. Ιδού η τρίτη πτυχή αυτού του ταξιδιού: ήταν ένα προσκύνημα ελπίδας. Είδα πολύ ελπίδα στα μάτια των νέων, στην αξέχαστη συνάντηση στο στάδιο Κόσιτσε. Και αυτό μου έδωσε ελπίδα, να δω πολλά, πολλά νέα ζευγάρια και πολλά παιδιά. Και σκέφτηκα τον δημογραφικό χειμώνα που βιώνουμε, και αυτές οι χώρες ανθίζουν με νέα ζευγάρια και παιδιά: ένα σημείο ελπίδας. Ειδικά σε περίοδο πανδημίας, αυτή η εορταστική στιγμή ήταν ένα ισχυρό και ενθαρρυντικό σημείο, χάρη επίσης στην παρουσία πολυάριθμων νέων ζευγαριών με τα παιδιά τους. Πόσο ισχυρή και προφητική είναι η μαρτυρία της Μακαρίας Άννας Κολεσάροβα, μιας Σλοβάκας κοπέλας που με κόστος τη ζωή της υπερασπίστηκε την αξιοπρέπειά της ενάντια στη βία: μια μαρτυρία που είναι πιο επίκαιρη από ποτέ, δυστυχώς, επειδή η βία κατά των γυναικών είναι μια ανοιχτή πληγή.

Είδα ελπίδα σε τόσους πολλούς ανθρώπους οι οποίοι, αθόρυβα, νοιάζονται και ενδιαφέρονται για τον πλησίον. Σκέφτομαι τις Ιεραποστόλους Αδελφές της Αγάπης, του Κέντρου Βηθλεέμ στη Μπρατισλάβα, οι οποίες υποδέχονται αστέγους. Γενναίες Αδελφές, που δέχονται τους παραπεταμένους της κοινωνίας: προσεύχονται και υπηρετούν, προσεύχονται και βοηθούν. Και προσεύχονται πολύ και βοηθούν πολύ, χωρίς προσποιήσεις. Είναι οι ηρωίδες αυτής της κοινωνίας. Θα ήθελα να ευχαριστήσουμε όλοι μας τη Μητέρα Τερέζα και αυτές τις Αδελφές: όλοι μαζί ένα χειροκρότημα σε αυτές τις καλές Αδελφές! Σκέφτομαι επίσης την κοινότητα των Ρομά και εκείνους που εργάζονται μαζί τους για μια πορεία αδελφοσύνης και ένταξης. Ήταν συγκινητικό να συμμετάσχουμε στη γιορτή της κοινότητας των Ρομά: μια γιορτή απλή, η οποία μύριζε Ευαγγέλιο.  Οι Ρομά είναι αδελφοί μας: πρέπει να τους υποδεχόμαστε, πρέπει να είμαστε κοντά τους, όπως κάνουν οι Σαλεσιανοί Πατέρες εκεί στη Μπρατισλάβα, οι οποίοι είναι πολύ κοντά στους Ρομά.

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές,

αυτή η ελπίδα, αυτή η ευαγγελική ελπίδα που μπόρεσα να δω στο ταξίδι, γίνεται πράξη, γίνεται συγκεκριμένη, μόνο αν συμπορεύεται με μια άλλη λέξη: μαζί. Στη Βουδαπέστη και τη Σλοβακία βρεθήκαμε μαζί με τα διάφορα τυπικά της Καθολικής Εκκλησίας, μαζί με τους αδελφούς άλλων Χριστιανικών Ομολογιών, μαζί με τους Εβραίους αδελφούς, μαζί με τους πιστούς άλλων θρησκειών, μαζί με τους πιο αδύναμους. Αυτός είναι ο δρόμος, διότι το μέλλον θα είναι μέλλον ελπίδας αν το χτίσουμε μαζί. Οχι μόνοι.

Μετά από αυτό το ταξίδι, στην καρδιά μου υπάρχει ένα μεγάλο «ευχαριστώ». Ευχαριστώ τους Επισκόπους και τις πολιτικές Αρχές· τον Πρόεδρο της Ουγγαρίας και την Πρόεδρο της Σλοβακίας. Ευχαριστώ όλους εκείνους που συνεργάστηκαν στη διοργάνωση. Ευχαριστώ τους πολλούς εθελοντές. Ευχαριστώ καθέναν από αυτούς που προσευχήθηκαν. Προσθέστε μια ακόμη προσευχή, έτσι ώστε οι σπόροι που σπάρθηκαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού να αποδώσουν καλούς καρπούς. Ας προσευχηθούμε για αυτό.

———————

Μετάφραση: π.Λ