ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ

Αίθουσα Παύλος Στ’

Τετάρτη, 19 Ιανουαρίου 2022 

Κατήχηση επικεντρωμένη στον Άγιο Ιωσήφ – 8. Ο Άγιος Ιωσήφ ως τρυφερός πατέρας

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Σήμερα θα ήθελα να εμβαθύνω στη μορφή του Αγίου Ιωσήφ ως τρυφερού πατέρα.

Στην Αποστολική Επιστολή Patris Corde (8 Δεκεμβρίου 2020) είχα την ευκαιρία να αναλογιστώ αυτήν την πτυχή της τρυφερότητας, μια πτυχή της προσωπικότητας του Αγίου Ιωσήφ. Πράγματι, ακόμη κι αν τα Ευαγγέλια δεν μας δίνουν λεπτομέρειες για το πώς αυτός άσκησε την πατρότητά του, μπορούμε να είμαστε βέβαιοι πως το ότι ήταν «δίκαιος» άνθρωπος μεταφράστηκε επίσης στην εκπαίδευση που δόθηκε στον Ιησού. «Ο Ιωσήφ είδε τον Ιησού να μεγαλώνει μέρα με τη μέρα “σε σοφία, ηλικία και χάρη ενώπιον του Θεού και των ανθρώπων» (Λκ 2,52): έτσι λέει το Ευαγγέλιο. Όπως έκανε ο Κύριος με τον Ισραήλ, έτσι αυτός «τον δίδαξε να περπατά κρατώντας τον από το χέρι: ήταν σαν πατέρας που σηκώνει το παιδί στην αγκαλιά του, σκύβοντας πάνω του για να το ταΐσει» (βλ. Ωσ 11,3-4)» (Patris corde, 2). Αυτός ο ορισμός της Βίβλου είναι όμορφος και δείχνει τη σχέση του Θεού με τον λαό του Ισραήλ. Και νομίζουμε ότι η ίδια σχέση ήταν αυτή του Αγίου Ιωσήφ με τον Ιησού.

Τα Ευαγγέλια μαρτυρούν ότι ο Ιησούς χρησιμοποιούσε πάντα τη λέξη «πατέρας» για να μιλήσει για τον Θεό και την αγάπη του. Πολλές παραβολές έχουν ως πρωταγωνιστή τη μορφή ενός πατέρα (βλ. Mτ 15,13· 21,28-30· 22,2· Λκ 15,11-32· Ιω 5,19-23· 6,32-40· 14,2· 15,1.8). Μεταξύ των πιο γνωστών είναι ασφαλώς αυτή του σπλαχνικού Πατέρα, την οποία διηγείται ο ευαγγελιστής Λουκάς (βλ. Λκ 15, 11-32). Εκτός από την εμπειρία της αμαρτίας και της συγχώρεσης, αυτή η παραβολή τονίζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο η συγχώρεση φτάνει στο πρόσωπο που έκανε ένα λάθος. Το κείμενο λέει: «Ενώ ήταν ακόμη μακριά, τον είδε ο πατέρας του, τον σπλαχνίστηκε, έτρεξε, τον αγκάλιασε σφιχτά και τον καταφιλούσε» (στ. 20). Ο γιος περίμενε μια τιμωρία, μια δικαιοσύνη που το πολύ θα μπορούσε να του δώσει τη θέση ενός από τους υπηρέτες, αλλά βρίσκεται τυλιγμένος στην αγκαλιά του πατέρα του. Η τρυφερότητα είναι κάτι μεγαλύτερο από τη λογική του κόσμου. Είναι ένας απροσδόκητος τρόπος απονομής δικαιοσύνης. Γι’ αυτό δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι ο Θεός δεν φοβάται τις αμαρτίες μας: ας το βάλουμε αυτό καλά μέσα στο κεφάλι μας. Ο Θεός δεν φοβάται τις αμαρτίες μας, είναι μεγαλύτερος από τις αμαρτίες μας: είναι πατέρας, είναι αγάπη, είναι τρυφερός. Δεν φοβάται τις αμαρτίες μας, τα λάθη μας, τις πτώσεις μας, αλλά φοβάται το κλείσιμο της καρδιάς μας -ναι, αυτό τον κάνει να υποφέρει- φοβάται την έλλειψη της πίστης μας στην αγάπη του.

Υπάρχει μια μεγάλη τρυφερότητα στην εμπειρία της αγάπης του Θεού και είναι ωραίο να σκεφτόμαστε ότι ο πρώτος που μετέδωσε αυτή την πραγματικότητα στον Ιησού ήταν ο ίδιος ο Ιωσήφ. Είναι αλήθεια, τα πράγματα του Θεού φτάνουν πάντα σε εμάς με τη μεσολάβηση των ανθρώπινων εμπειριών. Πριν από λίγο καιρό -δεν ξέρω αν το έχω ήδη πει- μια ομάδα νέων που κάνει θέατρο, μια ομάδα νεαρών ποπ, αγγίχτηκαν από αυτή την παραβολή του φιλεύσπλαχνου πατέρα και αποφάσισαν να φτιάξουν μια ποπ όπερα με αυτό το θέμα, με αυτή την ιστορία. Και το έκαναν καλά. Και όλο το θέμα μιλά, τελικά, για έναν άνθρωπο που ακούει για τον φίλο του ο οποίος είχε απομακρυνθεί από τον πατέρα του, ήθελε να πάει σπίτι αλλά φοβόταν ότι ο πατέρας του θα τον πετάξει έξω και θα τον τιμωρήσει. Και ο φίλος του του λέει, σε εκείνη την ποπ όπερα: «Στείλε έναν αγγελιοφόρο και πες ότι θέλεις να πας σπίτι και αν σε δεχθεί ο μπαμπάς σου, ας βάλει ένα μαντήλι στο παράθυρο, αυτό που θα δεις μόλις πάρεις το τελικό μονοπάτι». Έτσι έγινε. Και το έργο, με τραγούδια και χορούς, συνεχίζεται μέχρι τη στιγμή που ο γιος μπαίνει στον τελευταίο δρόμο και φαίνεται το σπίτι. Κι όταν σηκώνει τα μάτια, βλέπει το σπίτι γεμάτο άσπρα μαντήλια: γεμάτο. Όχι ένα, αλλά τρία και τέσσερα σε κάθε παράθυρο. Αυτό είναι το έλεος του Θεού, δεν φοβάται το παρελθόν μας, τα άσχημά μας: φοβάται μόνο το κλείσιμο. Όλοι έχουμε λογαριασμούς να διευθετήσουμε, αλλά το να συμφιλιωθούμε με τον Θεό είναι ωραίο πράγμα, διότι εμείς αρχίζουμε να μιλάμε και Αυτός μας αγκαλιάζει. Η τρυφερότητα!

Μπορούμε, λοιπόν, να αναρωτηθούμε αν εμείς οι ίδιοι έχουμε βιώσει αυτή την τρυφερότητα και αν με τη σειρά μας έχουμε γίνει μάρτυρες αυτής. Στην πραγματικότητα, η τρυφερότητα δεν είναι πρωτίστως ένα συναισθηματικό ζήτημα: είναι η εμπειρία του να νιώθουμε ότι μας αγαπάνε και είμαστε ευπρόσδεκτοι ακριβώς στη φτώχεια και τη δυστυχία μας, και ως εκ τούτου μεταμορφωνόμαστε από την αγάπη του Θεού.

Ο Θεός δεν βασίζεται μόνο στα ταλέντα μας, αλλά και στη λυτρωμένη μας αδυναμία. Αυτό, για παράδειγμα, οδηγεί τον Άγιο Παύλο να πει ότι υπάρχει επίσης ένα σχέδιο ακόμη και στην αδυναμία του. Γράφει μάλιστα στην κοινότητα της Κορίνθου: «Για να μην υπερηφανεύομαι όμως, ο Θεός μού έδωσε ένα αγκάθι στο σώμα μου, έναν υπηρέτη τού σατανά να με ταλαιπωρεί […]. Γι’ αυτό το αγκάθι τρεις φορές παρακάλεσα τον Κύριο να το διώξει από πάνω μου. Η απάντησή του ήταν: “Σου αρκεί η χάρη μου, γιατί η δύναμή μου φανερώνεται στην πληρότητά της μέσα σ’ αυτή την αδυναμία σου”» (Β’Κορ 12,7-9). Ο Κύριος δεν αφαιρεί όλες τις αδυναμίες μας, αλλά μας βοηθά να περπατάμε με τις αδυναμίες, πιάνοντάς μας από το χέρι. Παίρνει τις αδυναμίες μας από το χέρι και κάθεται δίπλα μας. Και αυτό είναι τρυφερότητα. Η εμπειρία της τρυφερότητας συνίσταται στο να βλέπουμε τη δύναμη του Θεού να περνά ακριβώς μέσα από αυτό που μας κάνει πιο εύθραυστους, υπό την προϋπόθεση, όμως, να μεταστραφούμε από το βλέμμα του Πονηρού που «μας κάνει να κοιτάζουμε την αδυναμία μας με αρνητική κρίση», ενώ το Άγιο Πνεύμα «την φέρνει στο φως με τρυφερότητα» (Patris corde, 2). «Η τρυφερότητα είναι ο καλύτερος τρόπος να αγγίξουμε ό,τι είναι εύθραυστο μέσα μας» (ό.π.). Κοιτάξτε πώς οι νοσοκόμες, οι νοσηλευτές, αγγίζουν τις πληγές των αρρώστων: με τρυφερότητα, για να μην τους πληγώσουν περισσότερο.

Και έτσι ο Κύριος αγγίζει τις πληγές μας με την ίδια τρυφερότητα. «Γι’ αυτό είναι σημαντικό να συναντάμε το Έλεος του Θεού, ιδιαίτερα στο Μυστήριο της Συμφιλίωσης», στην προσωπική προσευχή με τον Θεό, «βιώνοντας μια εμπειρία αλήθειας και τρυφερότητας. Παραδόξως, ακόμη και ο Πονηρός μπορεί να μας πει την αλήθεια – είναι ψεύτης, αλλά “κανονίζει” να μας πει την αλήθεια για να μας οδηγήσει στο ψέμα – αλλά, αν το κάνει, είναι για να μας καταδικάσει». Αντιθέτως, ο Κύριος μας λέει την αλήθεια και απλώνει το χέρι του για να μας σώσει. «Εμείς γνωρίζουμε, όμως, ότι η Αλήθεια που προέρχεται από τον Θεό δεν μας καταδικάζει, αλλά μας υποδέχεται, μας αγκαλιάζει, μας στηρίζει, μας συγχωρεί» (βλ. ό.π.). Ο Θεός συγχωρεί πάντοτε: αυτό βάλτε το στο κεφάλι και στην καρδιά σας. Ο Θεός συγχωρεί πάντοτε. Είμαστε εμείς αυτοί που κουραζόμαστε να ζητάμε συγχώρεση. Αυτός όμως συγχωρεί πάντοτε, ακόμη και τα πιο άσχημα πράγματα.

Μας κάνει καλό λοιπόν να αναλογιστούμε την πατρότητα του Ιωσήφ που είναι ο καθρέφτης της πατρότητας του Θεού, και να αναρωτηθούμε αν επιτρέπουμε στον Κύριο να μας αγαπήσει με την τρυφερότητά του, μεταμορφώνοντας τον καθένα μας σε άντρες και γυναίκες ικανούς να αγαπήσουν με αυτόν τον τρόπο. Χωρίς αυτή την «επανάσταση της τρυφερότητας» – χρειάζεται μια επανάσταση τρυφερότητας! – κινδυνεύουμε να μείνουμε φυλακισμένοι σε μια δικαιοσύνη που δεν μας αφήνει να σηκωθούμε εύκολα και που μπερδεύει τη λύτρωση με την τιμωρία. Γι’ αυτόν τον λόγο, σήμερα θέλω να θυμηθώ με ιδιαίτερο τρόπο τους αδελφούς και τις αδελφές μας που βρίσκονται στη φυλακή. Είναι σωστό εκείνοι που έχουν κάνει λάθος να πληρώνουν για το λάθος τους, αλλά είναι εξίσου σωστό ότι όσοι έχουν κάνει λάθος να μπορούν επίσης να λυτρωθούν από το λάθος τους. Δεν μπορούν να υπάρχουν καταδίκες χωρίς παράθυρα ελπίδας. Οποιαδήποτε καταδίκη έχει πάντα ένα παράθυρο ελπίδας. Ας σκεφτούμε τους αδελφούς και τις αδελφές μας στη φυλακή, και ας σκεφτούμε την τρυφερότητα του Θεού για αυτούς και ας προσευχόμαστε για αυτούς, ώστε να βρουν σε αυτό το παράθυρο ελπίδας μια διέξοδο προς μια καλύτερη ζωή.

Και ας ολοκληρώσουμε με αυτή την προσευχή:

Άγιε Ιωσήφ, τρυφερέ πατέρα,
μάθε μας να αποδεχόμαστε να μας αγαπούν ακριβώς για ό,τι είναι πιο αδύναμο σ’ εμάς.
Κάνε να μην βάζουμε κανένα εμπόδιο
ανάμεσα στη δική μας φτώχεια και στο μεγαλείο της αγάπης του Θεού.
Αύξησέ μας την επιθυμία να προσεγγίσουμε το Μυστήριο της Συμφιλίωσης,
για να λάβουμε τη συγχώρεση και να γίνουμε ικανοί να αγαπάμε με τρυφερότητα
τους αδελφούς και τις αδελφές μας στη φτώχεια τους.
Να είσαι κοντά σε αυτούς που έσφαλαν και για αυτό πληρώνουν το τίμημα·
βοήθησέ τους να βρουν, μαζί με τη δικαιοσύνη, και την τρυφερότητα για να μπορέσουν να ξεκινήσουν από την αρχή.
Και δίδαξέ τους ότι ο πρώτος τρόπος για να ξεκινήσουν από την αρχή είναι να ζητήσουν ειλικρινά συγχώρεση, για να νιώσουν έτσι το χάδι του Πατέρα.

———————-

Μετάφραση: π.Λ