ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Αίθουσα Παύλος Στ’
Τετάρτη, 12 Ιανουαρίου 2022
Κατήχηση επικεντρωμένη στον Άγιο Ιωσήφ – 7. Ο Άγιος Ιωσήφ ο ξυλουργός
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Οι ευαγγελιστές Ματθαίος και Μάρκος ορίζουν τον Ιωσήφ ως «ξυλουργό». Μόλις ακούσαμε ότι οι κάτοικοι της Ναζαρέτ, ακούγοντας τον Ιησού να μιλάει, αναρωτήθηκαν: «Δεν είναι αυτός ο γιος του ξυλουργού;» (13,55· βλ. Μκ 6,3). Ο Ιησούς ασκούσε το επάγγελμα του πατέρα του.
Ο ελληνικός όρος «τέκτων», που χρησιμοποιείται για να δείξει το έργο του Ιωσήφ, έχει μεταφραστεί με διάφορους τρόπους. Οι Λατίνοι Πατέρες της Εκκλησίας το απέδωσαν ως «ξυλουργός». Ας έχουμε όμως υπόψη μας ότι στην Παλαιστίνη της εποχής του Ιησού, το ξύλο χρησιμοποιείτο όχι μόνο για την κατασκευή αρότρων και διαφόρων επίπλων, αλλά και για την κατασκευή σπιτιών, τα οποία είχαν ξύλινα κουφώματα και στέγες ταράτσας από δοκάρια συνδεδεμένα μεταξύ τους με κλαδιά και λάσπη.
Ως εκ τούτου, «ξυλουργός» ήταν μια γενική ιδιότητα, η οποία υποδήλωνε τόσο τους τεχνίτες ξύλου όσο και τους εργάτες που ασχολούνταν με δραστηριότητες που σχετίζονται με τις κατασκευές. Μια αρκετά δύσκολη δουλειά, που είχε να κάνει με βαριά υλικά, όπως το ξύλο, η πέτρα και το σίδερο. Από οικονομικής άποψης δεν εξασφάλιζε μεγάλα κέρδη, όπως συνάγεται από το γεγονός ότι η Μαρία και ο Ιωσήφ, όταν παρουσίασαν τον Ιησού στο Ναό, πρόσφεραν μόνο ένα ζευγάρι τρυγόνια ή περιστέρια (βλ. Λκ 2,24), όπως ορίζει ο Νόμος για τους φτωχούς (βλ. Λευ 12,8).
Επομένως, ο έφηβος Ιησούς έμαθε αυτό το επάγγελμα από τον πατέρα του. Ως εκ τούτου, όταν άρχισε να κηρύττει ως ενήλικας, οι έκπληκτοι συγχωριανοί του αναρωτιώνταν: «Από πού απέκτησε αυτός τη σοφία τούτη κι αυτές τις θαυματουργικές δυνάμεις;» (Μτ 13,54), και σκανδαλίζονταν από αυτόν (βλ. στ. 57), επειδή ήταν ο γιος του ξυλουργού αλλά μιλούσε σαν νομοδιδάσκαλος.
Αυτό το βιογραφικό στοιχείο του Ιωσήφ και του Ιησού με κάνει να σκέφτομαι όλους τους εργάτες του κόσμου, ειδικά αυτούς που κάνουν επίπονη δουλειά στα ορυχεία και σε ορισμένα εργοστάσια. Αυτούς που υφίστανται εκμετάλλευση στη μαύρη εργασία· τα θύματα της εργασίας – είδαμε ότι στην Ιταλία υπήρξαν αρκετά τέτοια θύματα τελευταία -. Τα παιδιά που αναγκάζονται να εργαστούν και αυτά που ψαχουλεύουν στις χωματερές για να βρουν κάτι χρήσιμο για ανταλλαγή…
Επιτρέψτε μου να επαναλάβω αυτό που είπα: τους κρυφούς εργάτες, τους εργάτες που κάνουν κοπιαστική δουλειά στα ορυχεία και σε ορισμένα εργοστάσια: ας τους σκεφτούμε. Αυτούς που υφίστανται εκμετάλλευση με την αδήλωτη εργασία, αυτούς που πληρώνονται με μαύρους μισθούς, στα κρυφά, χωρίς σύνταξη, χωρίς τίποτα. Και αν δεν εργάζεσαι, εσύ δεν έχεις ασφάλεια. Η παράνομη εργασία σήμερα υπάρχει, και μάλιστα πολύ. Ας σκεφτούμε τα θύματα της εργασίας, των εργατικών ατυχημάτων, τα παιδιά που αναγκάζονται να εργαστούν: αυτό είναι τρομερό! Τα παιδιά στην ηλικία του παιχνιδιού πρέπει να παίζουν, αντίθετα αναγκάζονται να εργαστούν ως ενήλικες. Ας σκεφτούμε αυτά τα φτωχά παιδιά που ψαχουλεύουν στις χωματερές για να αναζητήσουν κάτι χρήσιμο για να ανταλλάξουν. Όλα αυτοί είναι αδελφοί μας, που κερδίζουν το ψωμί τους με αυτόν τον τρόπο, με δουλειές που δεν αναγνωρίζουν την αξιοπρέπειά τους! Ας το σκεφτούμε αυτό. Και αυτό συμβαίνει σήμερα, στον κόσμο, αυτό συμβαίνει σήμερα!
Αλλά σκέφτομαι και αυτούς που δεν έχουν δουλειά: πόσοι άνθρωποι χτυπούν τις πόρτες εργοστασίων και επιχειρήσεων: «Μα, υπάρχει κάτι να κάνουμε;» – «Όχι, δεν υπάρχει, δεν υπάρχει …». Η έλλειψη εργασίας! Και σκέφτομαι επίσης αυτούς που νιώθουν να πληγώνεται η αξιοπρέπειά τους επειδή δεν μπορούν να βρουν αυτή την εργασία. Επιστρέφουν στο σπίτι: «Βρήκες κάτι;» – «Όχι, τίποτα… Πήγα στην Κάριτας και έφερα το ψωμί». Αυτό που σου δίνει αξιοπρέπεια είναι να μην φέρνεις το ψωμί στο σπίτι. Μπορείς να το πάρεις από την Κάριτας: αυτό όμως δεν σου δίνει αξιοπρέπεια. Αυτό που σου δίνει αξιοπρέπεια είναι να κερδίζεις το ψωμί σου, και αν δεν δώσουμε στους ανθρώπους μας, στους άνδρες και τις γυναίκες μας τη δυνατότητα να κερδίσουν το ψωμί τους, αυτό είναι μια κοινωνική αδικία σε εκείνο τον τόπο, σε εκείνο το έθνος, σε εκείνη την ήπειρο. Οι κυβερνώντες πρέπει να δώσουν σε όλους την ευκαιρία να κερδίσουν το ψωμί τους, διότι αυτό το κέρδος τούς δίνει αξιοπρέπεια.
Η εργασία είναι ένα χρίσμα αξιοπρέπειας και αυτό είναι σημαντικό. Πολλοί νέοι, πολλοί πατέρες και πολλές μητέρες βιώνουν την τραγωδία να μην έχουν δουλειά που να τους επιτρέπει να ζουν ειρηνικά, ζουν όπως τα φέρνει η μέρα. Και πολλές φορές η αναζήτηση της εργασίας γίνεται τόσο δραματική που τους οδηγεί στο σημείο να χάσουν κάθε ελπίδα και επιθυμία για ζωή. Σε αυτούς τους καιρούς της πανδημίας, πολλοί άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους – το ξέρουμε – και κάποιοι, συντετριμμένοι από το αφόρητο βάρος, έφτασαν στο σημείο να αυτοκτονήσουν. Σήμερα θα ήθελα να θυμηθώ τον καθένα από αυτούς και τις οικογένειές τους. Ας κρατήσουμε μια στιγμή σιωπής και ας θυμηθούμε εκείνους τους άνδρες, εκείνες τις γυναίκες, που είναι απελπισμένοι επειδή δεν βρίσκουν δουλειά.
Δεν λαμβάνεται επαρκώς υπόψη το γεγονός ότι η εργασία είναι ουσιαστικό συστατικό της ανθρώπινης ζωής, αλλά είναι κι ένας δρόμος εξαγιασμού. Η εργασία δεν χρησιμεύει μόνο για την απόκτηση της σωστής διατροφής: είναι επίσης ένας τρόπος με τον οποίο εκφραζόμαστε, νιώθουμε χρήσιμοι και μαθαίνουμε το μεγάλο μάθημα του ρεαλισμού, που βοηθά την πνευματική ζωή να μην γίνει πνευματισμός. Δυστυχώς, όμως, η εργασία είναι συχνά όμηρος της κοινωνικής αδικίας και, αντί να είναι μέσο εξανθρωπισμού, γίνεται υπαρξιακή περιφέρεια. Πολλές φορές αναρωτιέμαι: με τι πνεύμα κάνουμε την καθημερινή μας εργασία; Πώς αντιμετωπίζουμε την κούραση; Βλέπουμε τη δραστηριότητά μας να συνδέεται μόνο με το μέλλον μας ή και με το μέλλον των άλλων; Στην πραγματικότητα, η εργασία είναι ένας τρόπος έκφρασης της προσωπικότητάς μας, η οποία είναι από τη φύση της σχεσιακή. Η εργασία είναι επίσης ένας τρόπος έκφρασης της δημιουργικότητάς μας: ο καθένας εργάζεται με τον δικό του τρόπο, με το δικό του στυλ· η ίδια εργασία αλλά με διαφορετικό στυλ.
Είναι ωραίο να σκεφτόμαστε ότι ο ίδιος ο Ιησούς εργάστηκε και ότι έμαθε αυτή την τέχνη από τον ίδιο τον Άγιο Ιωσήφ. Σήμερα πρέπει να αναρωτηθούμε τι μπορούμε να κάνουμε για να ανακτήσουμε την αξία της εργασίας. Και τι συνεισφορά μπορούμε ως Εκκλησία να δώσουμε, ώστε η εργασία να λυτρωθεί από τη λογική του απλού κέρδους και να βιωθεί ως θεμελιώδες δικαίωμα και καθήκον του ανθρώπου, που εκφράζει και αυξάνει την αξιοπρέπειά του.
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, για όλα αυτά σήμερα, θέλω να απαγγείλω μαζί σας την προσευχή που απηύθυνε ο Άγιος Παύλος Στ’ στον Άγιο Ιωσήφ την 1η Μαΐου 1969:
Άγιε Ιωσήφ,
Προστάτη της Εκκλησίας,
εσύ που δίπλα στον ενσαρκωμένο Λόγο,
εργαζόσουν κάθε μέρα για να κερδίσεις το ψωμί,
αντλώντας από Αυτόν τη δύναμη να ζήσεις και να κοπιάσεις·
εσύ που βίωσες το άγχος του αύριο,
την πίκρα της φτώχειας, την επισφάλεια της εργασίας:
εσύ που ακτινοβολείς σήμερα το παράδειγμα της προσωπικότητάς σου,
ταπεινός ενώπιον των ανθρώπων
αλλά πολύ μεγάλος ενώπιον του Θεού,
προστάτευε τους εργαζόμενους στη δύσκολη καθημερινότητά τους,
υπερασπίζοντάς τους από την αποθάρρυνση,
από την αρνητική εξέγερση,
καθώς και από τους πειρασμούς του ευδαιμονίας·
και φύλαξε την ειρήνη στον κόσμο,
εκείνη την ειρήνη που μόνο αυτή μπορεί να εγγυηθεί την ανάπτυξη των λαών. Αμήν.
——————————-
Μετάφραση: π. Λέων Κισκίνης