ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ
ΓΕΝΙΚΗ ΑΚΡΟΑΣΗ
Αίθουσα Παύλος Στ’
Τετάρτη, 13 Οκτωβρίου 2021
Κατήχηση επικεντρωμένη στην Προς Γαλάτες Επιστολή –
- Χριστιανική ελευθερία, παγκόσμια μαγιά απελευθέρωσης
Αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!
Στην εξέλιξη της κατήχησης γύρω από την Επιστολή προς τους Γαλάτες, καταφέραμε να εστιάσουμε σε αυτό που για τον Άγιο Παύλο αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα της ελευθερίας: στο γεγονός ότι, με τον θάνατο και την ανάσταση του Ιησού Χριστού, ελευθερωθήκαμε από τη σκλαβιά της αμαρτίας και του θανάτου. Με άλλα λόγια: είμαστε ελεύθεροι επειδή απελευθερωθήκαμε, ελευθερωθήκαμε με χάρη – όχι με πληρωμή -, απελευθερωθήκαμε μέσω της αγάπης, η οποία γίνεται ο υπέρτατος και νέος νόμος της χριστιανικής ζωής. Αγάπη: είμαστε ελεύθεροι γιατί ελευθερωθήκαμε δωρεάν. Αυτό είναι ακριβώς το βασικό σημείο.
Σήμερα θα ήθελα να τονίσω πώς αυτή η καινοτομία της ζωής μας οδηγεί στο να δεχόμαστε κάθε λαό και πολιτισμό, ενώ ταυτόχρονα ωθεί τον κάθε λαό και πολιτισμό σε μια μεγαλύτερη ελευθερία. Ο Άγιος Παύλος, πράγματι, λέει ότι για όσους προσκολλούνται στο Χριστό δεν είναι σημαντικό αν είναι Εβραίοι ή ειδωλολάτρες. Το μόνο που μετράει είναι «η πίστη που ενεργεί μέσω της αγάπης» (Γαλ 5: 6). Πιστεύοντας ότι ελευθερωθήκαμε και πιστεύοντας στον Ιησού Χριστό που μας ελευθέρωσε: αυτή είναι η πίστη που με αγάπη ενεργεί. Οι αντιφρονούντες του Παύλου – αυτοί οι φονταμενταλιστές που είχαν φτάσει εκεί – του επιτέθηκαν για αυτήν την καινοτομία, υποστηρίζοντας ότι αμυνόταν της θέσης αυτής από ποιμενικό οπορτουνισμό, δηλαδή για να «ευχαριστήσει τους πάντες», ελαχιστοποιώντας τις απαιτήσεις που έλαβε από την αυστηρή θρησκευτική του παράδοση. Είναι ό,τι συμβαίνει με τους σημερινούς φονταμενταλιστές: η ιστορία πάντα επαναλαμβάνεται. Όπως μπορούμε να δούμε, η κριτική για κάθε ευαγγελική καινοτομία δεν είναι μόνο (φαινόμενο) των ημερών μας, αλλά έχει μια μακρά ιστορία πίσω της. Ωστόσο, ο Παύλος δεν μένει σιωπηλός. Απαντά με παρρησία – είναι ελληνική λέξη που υποδηλώνει θάρρος, δύναμη – και λέει: «Των ανθρώπων την εύνοια επιδιώκω τώρα ή του Θεού; Ή μήπως ζητώ να αρέσω στους ανθρώπους; Όχι. Αν πράγματι ζητούσα να αρέσω στους ανθρώπους, δεν θα ήμουν υπηρέτης του Χριστού!» (Γαλ 1,10). Ήδη στην πρώτη του Επιστολή προς τους Θεσσαλονικείς είχε εκφραστεί με παρόμοιους όρους, λέγοντας ότι στο κήρυγμά του δεν είχε χρησιμοποιήσει ποτέ «λόγια κολακείας, ούτε είχε […] προσχήματα […]. Ούτε […] αναζήτησε την ανθρώπινη δόξα »(1 Θεσ 2,5-6), οι οποίοι είναι οι τρόποι να «προσποιούμαστε». Η πίστη που δεν είναι πίστη, είναι κοσμικότητα.
Η σκέψη του Παύλου εμφανίζεται για άλλη μια φορά με εμπνευσμένο βάθος. Η αποδοχή της πίστης, για εκείνον, συνεπάγεται την αποκήρυξη όχι του κέντρου των πολιτισμών και των παραδόσεων, αλλά μόνο αυτού που μπορεί να εμποδίσει την καινοτομία και την καθαρότητα του Ευαγγελίου. Επειδή η ελευθερία που αποκτήθηκε για εμάς με τον θάνατο και την ανάσταση του Κυρίου δεν έρχεται σε σύγκρουση με τους πολιτισμούς, με τις παραδόσεις που έχουμε λάβει, αλλά μάλλον εισάγει σε αυτούς μια νέα ελευθερία, μια απελευθερωτική καινοτομία, αυτή του Ευαγγελίου. Η απελευθέρωση που επιτυγχάνεται με το βάπτισμα, στην πραγματικότητα, μας επιτρέπει να αποκτήσουμε την πλήρη αξιοπρέπεια των παιδιών του Θεού, έτσι ώστε, ενώ παραμένουμε καλά ριζωμένοι στις πολιτιστικές μας ρίζες, να ανοίγουμε τον εαυτό μας στην καθολικότητα της πίστης που εισέρχεται σε κάθε πολιτισμό, αναγνωρίζει τους σπόρους της αλήθειας που υπάρχουν και τους αναπτύσσει φέρνοντας στο έπακρο το καλό που περιέχεται σε αυτούς. Το να αποδεχτούμε ότι ελευθερωθήκαμε από τον Χριστό – με το πάθος του, το θάνατό του, την ανάστασή του – σημαίνει να αποδεχτούμε και να φέρουμε την πληρότητα στις διαφορετικές παραδόσεις κάθε λαού. Την πραγματική πληρότητα.
Στο κάλεσμα για ελευθερία ανακαλύπτουμε το πραγματικό νόημα της καλλιέργειας του Ευαγγελίου σε κάθε πολιτισμό. Ποιο είναι αυτό το αληθινό νόημα; Το να μπορείς να αναγγείλεις την Καλή Αγγελία του Χριστού Σωτήρα σεβόμενος αυτό που είναι το καλό και το αληθινό στους πολιτισμούς. Δεν είναι εύκολο πράγμα! Υπάρχουν πολλοί πειρασμοί να θέλεις να επιβάλεις το δικό σου μοντέλο ζωής σαν να ήταν το πιο προηγμένο και το πιο ελκυστικό. Πόσα λάθη έχουν γίνει στην ιστορία της ιεραποστολής, όταν υπήρχε η επιθυμία να επιβληθεί ένα ενιαίο πολιτιστικό μοντέλο! Η ομοιομορφία ως κανόνας της ζωής δεν είναι χριστιανική! Ενότητα ναι, ομοιομορφία όχι! Μερικές φορές, ακόμη και η βία δεν αποφεύχθηκε για να επικρατήσει η άποψη κάποιου. Ας σκεφτούμε τους πολέμους. Με αυτόν τον τρόπο, η Εκκλησία στερήθηκε τον πλούτο τόσων τοπικών εκφράσεων που εμπεριέχουν την πολιτιστική παράδοση ολόκληρων λαών. Αυτό όμως είναι το ακριβώς αντίθετο της χριστιανικής ελευθερίας! Για παράδειγμα, έρχεται στο μυαλό ο τρόπος αποστολής που καθιερώθηκε στην Κίνα από τον πατέρα Ρίτσι ή στην Ινδία με τον πατέρα Ντε Νόμπιλι. … [Κάποιος έλεγε]: «Όχι, αυτό δεν είναι χριστιανικό!». Ναι, είναι χριστιανικό, υπάρχει στην κουλτούρα των ανθρώπων.
Εν ολίγοις, το όραμα του Παύλου για την ελευθερία φωτίζεται πλήρως και εμπεριέχεται στο μυστήριο του Χριστού, ο οποίος κατά την ενσάρκωσή του – υπενθυμίζει η Β’ Σύνοδος του Βατικανού – ενώθηκε με έναν συγκεκριμένο τρόπο με κάθε άνθρωπο (πρβλ. Gaudium et Spes, 22). Και αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει ομοιομορφία, αντίθετα υπάρχει ποικιλία, αλλά ενωτική ποικιλία. Από εδώ απορρέει το καθήκον σεβασμού της πολιτιστικής καταγωγής κάθε ατόμου, τοποθετώντας το σε ένα χώρο ελευθερίας που δεν περιορίζεται από οποιαδήποτε επιβολή ενός και μόνο κυρίαρχου πολιτισμού. Αυτό είναι το νόημα του να αυτοαποκαλούμαστε Καθολικοί, να μιλάμε για την Καθολική Εκκλησία: δεν είναι κοινωνιολογική ονομασία για να μας διακρίνει από τους άλλους Χριστιανούς. Το καθολικό είναι ένα επίθετο που σημαίνει παγκόσμιο: καθολικότητα, παγκοσμιότητα. Καθολική Εκκλησία, δηλαδή Παγκόσμια, σημαίνει ότι η Εκκλησία έχει μέσα της, μέσα στην ίδια της τη φύση, το άνοιγμα προς όλους τους λαούς και τους πολιτισμούς όλων των εποχών, επειδή ο Χριστός γεννήθηκε, πέθανε και αναστήθηκε για όλους.
Ο πολιτισμός, από την άλλη πλευρά, είναι από τη φύση του σε συνεχή μεταμόρφωση. Σκεφτείτε πώς καλούμαστε να κηρύξουμε το Ευαγγέλιο σε αυτήν την ιστορική στιγμή της μεγάλης πολιτιστικής αλλαγής, όπου μια ολοένα και πιο προηγμένη τεχνολογία φαίνεται να έχει την κυριαρχία. Αν έπρεπε να απαιτήσουμε να μιλάμε για την πίστη όπως γινόταν τους προηγούμενους αιώνες, θα κινδυνεύαμε να μην γίνουμε κατανοητοί από τις νέες γενιές. Η ελευθερία της χριστιανικής πίστης – η χριστιανική ελευθερία – δεν υποδηλώνει ένα στατικό όραμα για τη ζωή και τον πολιτισμό, αλλά ένα δυναμικό όραμα, ένα δυναμικό όραμα της παράδοσης επίσης. Η παράδοση μεγαλώνει αλλά πάντα με την ίδια φύση. Επομένως, ας μην απαιτούμε να έχουμε την ελευθερία. Λάβαμε ένα δώρο προς διαφύλαξη. Και είναι μάλλον η ελευθερία που ζητάει στον καθένα να κάνει μια συνεχή πορεία, προσανατολισμένη προς την πληρότητά του. Είναι η κατάσταση των προσκυνητών. Είναι η κατάσταση των οδοιπόρων, μια συνεχής έξοδος: απελευθερωμένοι από τη σκλαβιά για να βαδίσουμε προς την πληρότητα της ελευθερίας. Και αυτό είναι το μεγάλο δώρο που μας έκανε ο Ιησούς Χριστός. Ο Κύριος μάς απάλλαξε από τη σκλαβιά δωρεάν και μας έβαλε στο δρόμο για να βαδίσουμε με πλήρη ελευθερία.
πγπ
