Γενικές Πληροφορίες
ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗ ΝΑΞΟΥ-ΤΗΝΟΥ
Οι Επισκοπές Νάξου – Πάρου και Τήνου είναι πανάρχαιες, η ίδρυσή τους ανέρχεται στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες και υπάγονταν στη Μητρόπολη Ρόδου. Ήδη στα 343 – 344 αναφέρεται ο Αγάπιος Επίσκοπος Τήνου, ο οποίος έλαβε μέρος στη Σύνοδο Σαρδικής (Σόφια). Το 343 αναφέρεται και ο Αυξέντιος πρώτος γνωστός Επίσκοπος Νάξου-Πάρου.
Οι Επισκοπές Νάξου – Πάρου ενώθηκαν μεταξύ τους και αναβαθμίστηκαν από Επισκοπές σε “Μητρόπολη Παροναξίας” το 1083. Σε μια επόμενη φάση υπήχθησαν σ’ αυτή τη Μητρόπολη οι περισσότερες Επισκοπές των Κυκλάδων (εκτός από τις βόρειες). Στις αρχές του 13ου αιώνα καταργήθηκε η Βυζαντινή Μητρόπολη και ιδρύθηκε λατινική με τον ίδιο τίτλο και τις ίδιες δικαιοδοσίες.
Στα μέσα του 13ου αιώνα ιδρύθηκε και η λατινική Επισκοπή Τήνου στη θέση της βυζαντινής, η οποία συμπεριλάμβανε και τη Μύκονο. Στο τέλος του 18ου αιώνα προστέθηκε στην Επισκοπή Τήνου – Μυκόνου και η Επισκοπή Άνδρου. Στα 1919 η Επισκοπή Τήνου – Μυκόνου – Άνδρου ενώθηκε και με την Αρχιεπισκοπή Νάξου και από τότε αποτελούν μια ενωμένη Εκκλησιαστική Επαρχία και την έδρα της “Μητροπόλεως παντός Αιγαίου”. Συμπεριλαμβάνει Νάξο, Πάρο, Αντίπαρο, Αμοργό, Τήνο, Μύκονο, Άνδρο, Δήλο και ως Μητρόπολη όλο το Αιγαίο Πέλαγος.
Όλες οι Ενορίες της Εκκλησιαστικής αυτής Επαρχίας υπήρχαν πριν το έτος 1621. Το έτος αυτό έχουμε έκθεση του τότε Επισκόπου που πραγματοποιεί ποιμαντική επίσκεψη σε όλες τις ενορίες. Στον κατάλογο υπάρχουν όλες οι σημερινές Ενορίες.
ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΧΙΟΥ-ΛΕΣΒΟΥ- ΣΑΜΟΥ
Ο αρχαιότερος γνωστός Επίσκοπος Χίου είναι ο Δωρόθεος, ο οποίος έλαβε μέρος στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας (325 μ.Χ.). Ως Επισκοπή υπαγόταν στη Μητρόπολη Ρόδου και ως “Επισκοπή Χίου” ιδρύθηκε εκεί και η λατινική Εκκλησία κατά τον 13ο αιώνα. Δεν είναι ξεκάθαρα τα όρια της δικαιοδοσίας αυτής της Επισκοπής κατά τη διάρκεια του παρελθόντος, λόγω των συχνών ιστορικών περιπετειών του νησιού. Ως λατινική Επισκοπή είχε και κάποια εξάρτηση από την Αρχιεπισκοπή της Γένοβας, απ’ όπου καταγόταν ένα σημαντικό μέρος του Καθολικού πληθυσμού.
Έχει την πλέον ένδοξη ιστορία από όλες τις υπόλοιπες Καθολικές Επισκοπές στην Ελλάδα. Από την Καθολική κοινότητα της Χίου (1566 και μετά) προήλθαν 3 Καρδινάλιοι, τουλάχιστον 60 Επίσκοποι και Αρχιεπίσκοποι, Γενικοί και Τοπικοί Ηγούμενοι ταγμάτων και αρκετοί μακάριοι και άγιοι που έχουν λησμονηθεί.
Σήμερα στην Επισκοπή Χίου έχουν προσαρτηθεί τα νησιά της Λέσβου (1931), της Σάμου (1792) (και όλα τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου εκτός από τα Δωδεκάνησα). Από το θάνατο του τελευταίου Επισκόπου Χίου Νικολάου Χαρικιόπουλου, η Αγία Έδρα εμπιστεύεται αυτή την τοπική Εκκλησία στη φροντίδα ενός “Αποστολικού Τοποτηρητή”, που σήμερα είναι ο Αρχιεπίσκοπος Νάξου-Τήνου.