Συμπληρώθηκαν πρόσφατα 80 χρόνια από την εντυπωσιακή ανατίναξη των γραφείων της ΕΣΠΟ (Εθνικοσοσιαλιστικής Πατριωτικής Οργάνωσης) στις 20-9-1942, στη γωνία των οδών Γλάδστωνος και Πατησίων στην Αθήνα. Σαράντα τρεις Γερμανοί και τριάντα εννιά Έλληνες, μέλη της ναζιστικής οργάνωσης που προσπαθούσε να στρατολογήσει κατοίκους της πρωτεύουσας για να πολεμήσουν μαζί με τις δυνάμεις του Άξονα στην Ανατολική Ευρώπη, ανασύρθηκαν νεκροί από τα ερείπια του κτιρίου ή υπέκυψαν στα τραύματά τους κατά τις επόμενες ημέρες (ο ιστορικός Ευάνθης Χατζηβασιλείου, σε βιβλίο–αφιέρωμα στην οργάνωση αναφέρει μικρότερο αριθμό θυμάτων).
Οι δύο τολμηροί βομβιστές που μπήκαν και τοποθέτησαν τα εκρηκτικά εντός του κτιρίου, ήταν οι: Αντώνης Μυτιληναίος, κυκλαδίτης, καθολικός στο δόγμα, και τεχνικός τηλεπικοινωνιών και Σπύρος Γαλάτης, μέλη της ΠΕΑΝ (Πανελλήνιας Ένωσης Αγωνιζομένων Νέων), που είχε αρχηγό τον αξιωματικό αεροπορίας Κώστα Περρίκο και πολιτική αναφορά τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο.
Ήταν το τρίτο συνεχόμενο κτύπημα της οργάνωσης εντός μικρού διαστήματος καθόσον στις 15 Αυγούστου εκείνου του έτους είχαν τοποθετήσει εκρηκτικά σε Γερμανικό Αναμορφωτήριο που βρίσκεται επί των οδών Πατησίων και Βασ. Ηρακλείου και στις 22 Αυγούστου στα γραφεία της οργάνωσης Εθνικοσοσιαλιστικών Δυνάμεων Ελλάδος (ΟΕΔΕ), με υλικές μόνος ζημιές και χωρίς θύματα.
Το κτύπημα στην ΕΣΠΟ θεωρήθηκε από κάποιες αντιστασιακές δυνάμεις προβοκάτσια… Η οργάνωση προδόθηκε από Έλληνα καταδότη. Ο Περρίκος και άλλα στελέχη συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν. Ο Γαλάτης στάλθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης: απελευθερώθηκε με παρέμβαση του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού και δωροδοκία των Γερμανών, από χρήματα της οικογένειάς του.
Ο Αντώνιος Μυτιληναίος κατάφερε να δραπετεύσει από κρατητήρια της Γκεστάπο στον Πειραιά και να δραπετεύσει εκ νέου όταν συνελήφθη από τους Ιταλούς και ενώ τον οδηγούσαν στις φυλακές Αβέρωφ. Διέφυγε τελικά στη Μέση Ανατολή.
Μετά τον πόλεμο έζησε χωρίς να διεκδικήσει τιμές. Το 1997 συνέγραψε βιβλίο-το οποίο έχει πλέον εξαντληθεί-για την ανατίναξη της ΕΣΠΟ. Απεβίωσε και κηδεύτηκε στις 13-6-2003, όπως αναφέρεται σε επιφυλλίδα του Αντώνη Καρκαγιάννη, στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.
Ο π. Ιωάννης Ασημάκης τον βιογραφεί στο πρόσφατα εκδοθέν βιβλίο του «Έλληνες Καθολικοί στις τέχνες, τις επιστήμες, το δημόσιο βίο 19ος -20ος αι.» (εκδόσεις Αποστολικού Βικαριάτου Θεσσαλονίκης 2022).
Η δική μας αναφορά βασίσθηκε στην ιστοσελίδα «Μηχανή του Χρόνου» και έρευνα στο διαδίκτυο.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΕΒΑΝΤΗΣ
