ΕΝΑΣ ΑΡΧΑΙΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ,

ΚΟΙΝΟΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ

Αυτό το είδος προσευχής ονομάζεται και «Προσευχή του Ιησού», εξαιτίας της διαρκούς επικλήσεως του ονόματος του Ιησού. Επικαλούμενοι το όνομα του Ιησού, φτάνουμε στην αδιάλειπτη μνήμη του Θεού, απαραίτητο όρο για την αδιάλειπτη προσευχή. Αν ο Θεός είναι εντελώς απών από την καρδιά μας, τότε είναι και δύσκολο να υπάρξει διάλογος μαζί του.

Αυτή η προσευχή αντλεί τη δύναμή της από τη δύναμη του θείου ονόματος. Το όνομα του Γιαχβέ, στην Παλαιά Διαθήκη, το όνομα του Ιησού, στην Καινή Διαθήκη, ταυτίζονται στο ίδιο Πρόσωπο του Θεού και αποτελούν την αιτία της σωτηρίας: «πᾶς ὃς ἂν ἐπικαλέσηται τὸ ὄνομα Κυρίου σωθήσεται» (Πράξεις 2,21). Ήδη ο μεγάλος  Ωριγένης (184 – 253) στην απολογία του Χριστιανισμού εναντίον του Κέλσου έγραφε: «Ακόμη και σήμερα το όνομα του Ιησού χαρίζει ειρήνη στους ταραγμένους ανθρώπους, διώχνει τους δαίμονες, θεραπεύει αρρώστιες, γεμίζει με θαυμαστή πραότητα, σωφροσύνη, ανθρωπιά, καλοσύνη και αγαλλίαση εκείνους που δεν προσποιούνται ότι είναι χριστιανοί προκειμένου να αποκτήσουν υλικά προνόμια και ανθρώπινη υπόληψη, αλλά ασπάζονται με πλήρη πίστη τη διδασκαλία του Θεού, του Χριστού και της μέλλουσας κρίσης» (ΩΡΙΓΈΝΗΣ, ΚατὰΚέλσου Ι, 67: GCS 2, 121, 23-28).

Το να επικαλούμαστε το Όνομα σημαίνει ότι αφήνουμε το Θεό να μας μεταμορφώσει μέσω του ενσαρκωθέντος Υιού Του και, με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος, να μας χριστοποιήσει.

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

Αυτή η προσευχή ονομάζεται και «προσευχή της καρδιάς» ή «καρδιακή προσευχή». Η έννοια της «καρδιάς» έχει θεμελιώδη σημασία για την Αγία Γραφή και για την πατερική παράδοση.

«Καρδιά» σε αυτό το νοηματικό πλαίσιο, ασφαλώς και δεν είναι το συγκεκριμένο ανατομικό όργανο, αλλά κάτι που ταυτίζεται με το «πρόσωπο», δηλαδή το κέντρο αναφοράς (το «Εγώ») όλων των ανθρωπίνων πράξεων, αλλά και κάτι ακόμη πιο σημαντικό: Όταν οι Πατέρες μιλούν για την καρδιά, δεν αναφέρονται στην απλή ψυχολογική προσωπικότητα, αλλά έχουν ως σημείο αναφοράς τη μεταφυσική καρδιά, δηλαδή, το σημείο όπου αυτό-αποκαλύπτεται ο αιώνιος Θεός και θεοποιεί τον άνθρωπο. Εδώ αγγίζουμε ένα από τα πιο σημαντικά σημεία της θεματικής μας: την πνευματικότητα της «καρδιάς».

Συνεχίζοντας τη βιβλική ιδέα περί καρδιάς, οι Πατέρες τη θεωρούν ως την πηγή ζωής του σώματος και ως το κέντρο της ψυχής, τον ψυχοσωματικό δυναμισμό ολόκληρου του ανθρώπου. Αυτή αποτελεί το κέντρο της ανθρώπινης οντότητας, τη ρίζα των ενεργών ικανοτήτων του νου και της θέλησης, το σημείο από όπου προέρχεται και προς το οποίο συγκλίνει η πνευματική ζωή. Είναι η σκοτεινή και βαθιά πηγή, από όπου αναβλύζει όλη η ψυχική και πνευματική ζωή του ανθρώπου και μέσω της οποίας,αυτός, βρίσκεται κοντά στην ίδια την πηγή της ζωής, που είναι ο Θεός, και επικοινωνεί με αυτήν.

Για να εκφράσουν αυτή την πραγματικότητα, οι Πατέρες χρησιμοποιούν πολυάριθμες εικόνες. Η καρδιά είναι: «ναός», «βωμός», «λυχνία», «πηγή», «αγρός», «γη», «εσωτερικό δωμάτιο», «μυστικό μοναστήρι».

Ο άνθρωπος είναι «διασκορπισμένος» σε χίλια εξωτερικά κομμάτια  και για να βρει τον εαυτό του και να συναντήσει το Θεό, πρέπει να συγκεντρώσει τις πνευματικές δυνάμεις του στον εσωτερικό του κόσμο, στην «καρδιά». Οφείλει να  επιστρέφει από την εξωτερική περιπλάνησή του προς το κέντρο του ίδιου του εαυτού του, αποκαθιστώντας την ενότητα του είναι του και με τη συνεχόμενη προσευχή συναντά και γεύεται τον Θεό που σιωπηλά είναι παρών μέσα του. Να γιατί η αδιάλειπτη προσευχή οδηγεί στην εμπειρία της παρουσίας του Θεού στην «καρδιά».

Αυτή η μορφή της απλής προσευχής, στην ουσία της, δεν απέχει από τον τρόπο προσευχής του Αγίου Φραγκίσκου και πολλών άλλων μοναχών και λαϊκών της Καθολικής Εκκλησίας, ακόμα και σήμερα. Αυτό θα είναι τι θέμα του τρίτου και τελευταίου μέρους.

+ Ιωάννης Σπιτέρης

Αρχιεπίσκοπος 

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ