ΠΑΠΑΣ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΥΡΙΟΥ

Πλατεία Αγίου Πέτρου
Κυριακή, 7 Νοεμβρίου 2021

Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές, καλημέρα!

Η σκηνή που περιγράφει το Ευαγγέλιο της σημερινής Θείας Λειτουργίας λαμβάνει χώρα εντός του Ναού της Ιερουσαλήμ. Ο Ιησούς κοιτάζει, παρατηρεί τι συμβαίνει σε αυτό το μέρος, το πιο ιερό από όλα, και βλέπει πώς οι γραμματείς αρέσκονται να περπατούν για να τους προσέχουν, να τους χαιρετάνε, να τους σέβονται και να έχουν τιμητικές θέσεις. Και ο Ιησούς προσθέτει ότι «κάνουν μεγάλες προσευχές για να φανούν καλοί, κατατρώγουν όμως τις περιουσίες των χηρών» (Μκ 12,40). Ταυτόχρονα, τα μάτια του βλέπουν μια άλλη σκηνή: μια φτωχή χήρα, μια από αυτές που εκμεταλλεύονται οι ισχυροί, ρίχνει στο θησαυροφυλάκιο του Ναού «ό,τι είχε για να ζήσει» (στ. 44). Έτσι λέει το Ευαγγέλιο, ρίχνει στο θησαυροφυλάκιο ό,τι είχε για να ζήσει. Το Ευαγγέλιο μας παρουσιάζει αυτή την εντυπωσιακή αντίθεση: τους πλούσιους, που δίνουν το περίσσευμα για να φανούν, και μια φτωχή γυναίκα που, χωρίς να φαίνεται, προσφέρει όλο το λίγο που έχει. Δύο σύμβολα της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Ο Ιησούς κοιτάζει τις δύο σκηνές. Και το ρήμα «φυλαχτείτε» συνοψίζει τη διδασκαλία του:  φυλαχτείτε από όποιον βιώνει την πίστη με διπροσωπία, όπως εκείνοι οι γραμματείς, «πρέπει να φυλαχτούμε» για να μην γίνουμε σαν αυτούς. Ενώ τη χήρα πρέπει να να την «κοιτάζουμε» για να την πάρουμε ως πρότυπο. Ας μείνουμε σε αυτό: να φυλαχτούμε από τους υποκριτές και να κοιτάξουμε τη φτωχή χήρα.

Πρώτα από όλα, να φυλαχτούμε από τους υποκριτές, δηλαδή να προσέχουμε να μην βασίζουμε τη ζωή μας στη λατρεία της εμφάνισης, της εξωτερικότητας, στην υπερβολική φροντίδα της εικόνας μας. Και, κυρίως, ας προσέχουμε να μην κάμπτουμε την πίστη στα συμφέροντά μας. Εκείνοι οι γραμματείς κάλυπταν, υπό το όνομα του Θεού, τη ματαιοδοξία τους, και ακόμη χειρότερα χρησιμοποιούσαν τη θρησκεία για να διευθύνουν την επιχείρησή τους, κάνοντας κατάχρηση της εξουσίας τους και εκμεταλλευόμενοι τους φτωχούς. Εδώ βλέπουμε αυτή την τόσο κακή στάση που ακόμη και σήμερα συναντούμε σε πολλά μέρη, σε πολλά πόστα, τον κληρικαλισμό, αυτό το να είναι κανείς πάνω από τους ταπεινούς, να τους εκμεταλλεύεται, να τους «ξυλοφορτώνει», να νιώθει τέλειος. Αυτό είναι το κακό του κληρικαλισμού. Είναι μια προειδοποίηση για όλες τις εποχές και για όλους, Εκκλησία και κοινωνία: μην εκμεταλλευτείτε ποτέ τον ρόλο σας για να συντρίψετε τους άλλους, μην κερδοσκοπήσετε ποτέ στο πετσί του πιο αδύναμου! Και να επαγρυπνούμε, για να μην πέσουμε στη ματαιοδοξία, για να μην προσηλωθούμε στην εμφάνιση, χάνοντας την ουσία και ζώντας στην επιπολαιότητα. Ας αναρωτηθούμε, θα μας βοηθήσει: σε ό,τι λέμε και κάνουμε, θέλουμε να μας εκτιμούν και να μας ευχαριστούν ή να προσφέρουμε υπηρεσία στον Θεό και στον πλησίον μας, ιδιαίτερα στον πιο αδύναμο; Ας προσέχουμε το ψεύδος της καρδιάς, την υποκρισία, που είναι μια επικίνδυνη ασθένεια της ψυχής! Είναι μια διπλή σκέψη, μια διπλή κρίση, όπως λέει και η ίδια η λέξη: «υποκρισία», κρίνω κάτω από κάτι αλλο, εμφανίζομαι με έναν τρόπο και «υπό», από κάτω, έχω μια άλλη σκέψη. Διπλοί, άνθρωποι με διπλή ψυχή, διπροσωπία ψυχής.

Και για να θεραπευτούμε από αυτή την ασθένεια, ο Ιησούς μας προσκαλεί να κοιτάξουμε τη φτωχή χήρα. Ο Κύριος καταγγέλλει την εκμετάλλευση αυτής της γυναίκας η οποία, για να κάνει την προσφορά, πρέπει να επιστρέψει στο σπίτι στερημένη ακόμη και τα λίγα που έχει για να ζήσει. Πόσο σημαντικό είναι να ελευθερώσουμε το ιερό από τους δεσμούς με τα χρήματα! Ο Ιησούς το είχε ήδη πει, σε άλλο μέρος: δεν μπορεί κανείς να υπηρετεί δύο κυρίους. Είτε εσύ υπηρετείς τον Θεό – και νομίζουμε ότι θα πει μετά «ή τον διάβολο» – είτε τον Θεό είτε τα χρήματα. Είναι ένα αφεντικό το χρήμα, και ο Ιησούς λέει ότι δεν πρέπει να το υπηρετούμε. Αλλά, ταυτόχρονα, ο Ιησούς επαινεί το γεγονός ότι αυτή η χήρα ρίχνει στο θησαυροφυλάκιο όλα όσα έχει. Δεν της έχει μείνει τίποτα, αλλά βρίσκει τα πάντα στον Θεό. Δεν φοβάται να χάσει τα λίγα που έχει, διότι έχει εμπιστοσύνη στα πολλά του Θεού, και αυτά τα πολλά του Θεού πολλαπλασιάζουν τη χαρά όποιου δίνει. Αυτό μας κάνει επίσης να σκεφτούμε εκείνη την άλλη χήρα, του προφήτη Ηλία, που ήταν έτοιμη να φτιάξει μια λαγάνα με το τελευταίο αλεύρι που της είχε απομείνει και το τελευταίο λάδι. Ο Ηλίας της λέει: «Δώσε μου να φάω» και αυτή του δίνει, και το αλεύρι δεν μειώνεται ποτέ, θαύμα (βλ. Α’ Βασ 17,9-16).

Ο Κύριος πάντα, μπροστά στη γενναιοδωρία των ανθρώπων, προχωρά παραπέρα, είναι πιο γενναιόδωρος. Αλλά είναι Αυτός, όχι η απληστία μας. Να λοιπόν που ο Ιησούς προτείνει αυτή τη δυναίκα ως δασκάλα της πίστης: δεν πηγαίνει στο Ναό για να καθαρίσει τη συνείδησή της, δεν προσεύχεται για να τη δούνε, δεν επιδεικνύει την πίστη της, αλλά δίνει με την καρδιά της, με γενναιοδωρία. Τα κερματάκια της έχουν πιο όμορφο ήχο από τις μεγάλες προσφορές των πλουσίων, διότι εκφράζουν μια ζωή αφιερωμένη στον Θεό με ειλικρίνεια, μια πίστη που δεν ζει για το «φαίνεσθαι» αλλά με άνευ όρων εμπιστοσύνη. Ας μάθουμε από αυτήν: μια πίστη χωρίς εξωτερικά φτιασίδια, αλλά εσωτερικά ειλικρινή. Μια πίστη φτιαγμένη από ταπεινή αγάπη για τον Θεό και για τους αδελφούς.

Και τώρα ας στραφούμε στην Παναγία, η οποία με ταπεινή και διάφανη καρδιά έκανε όλη της τη ζωή δώρο για τον Θεό και για τον λαό του.

———————

Μετάφραση: π.Λ